Wyłudzenia odszkodowania z ubezpieczenia OC – co za to grozi?

Większość osób narzeka regularnie na towarzystwa ubezpieczeniowe – ich wysokie ceny, długie procesy w razie szkody i obniżanie odszkodowań. Niewiele mówi się o tym, że również ubezpieczeni często sięgają po niezgodne z prawem praktyki, aby wyłudzić odszkodowanie. Najczęściej zdarza się to w przypadku ubezpieczenia OC.

W samym 2024 roku, według danych Polskiej Izby Ubezpieczeń, towarzystwa wypłaciły 12 004 154 zł odszkodowań z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za pojazdy lądowe, czyli o blisko 13% więcej niż rok wcześniej. Praktycznie wszyscy ubezpieczyciele na polskim rynku odnotowali wzrost wypłat odszkodowań z różnych tytułów. Część z nich to również te odszkodowania, które zostały wyłudzone – i być może nawet jeszcze niewykryte.

Czym jest wyłudzenie odszkodowania?

O próbie wyłudzenia odszkodowania mowa, gdy:

• podane zostają nieprawdziwe informacje o zdarzeniu,
• dojdzie do celowego spowodowania zdarzenia, aby uzyskać odszkodowanie,
• zostaną zatajone dane, które są istotne dla sprawy, jak na przykład prowadzenie pod wpływem.

Mówiąc w skrócie, każde celowe działanie, którego rezultatem ma być wypłata odszkodowania, jest próbą wyłudzenia. To samo dotyczy się kłamstw na temat okoliczności, w których do zdarzenia doszło.

Skala wyłudzeń odszkodowań z ubezpieczenia OC

Według analizy przygotowanej przez Polską Izbę Ubezpieczeń w 2024 roku łączna skala wyłudzeń ubezpieczeń w Polsce była mniejsza o 15% niż w 2023 roku, ale jednocześnie kosztowała ubezpieczycieli o wiele więcej. O ile 2023 łącznie przestępcom udało się wyłudzić 452 miliony złotych, o tyle w 2024 było to już 675 milionów! I to pomimo faktu, że sama liczba wykrywanych przestępstw wzrosła aż o 23%. Na tle wszystkich przypadków Łącznie 43% to wyłudzenia lub próby wyłudzeń za szkody majątkowe i osobowe z OC komunikacyjnego. Łączna ich wartość stanowi prawie 42% całej wartości przestępstw za 2024 rok.

Metody wyłudzania odszkodowań z OC komunikacyjnego

Istnieje wiele metod wyłudzeń odszkodowań i powstają nowe, jako że stare są coraz lepiej wykrywane. Oto kilka z nich – warto je znać, aby wiedzieć, na co się szykować:

• udzielanie pierwszeństwa przejazdu – jeśli pojazd ustępuje Ci pierwszeństwa przejazdu i nagle włącza się do ruchu, gdy Ty zaczynasz jechać, prawdopodobnie próbuje wyłudzić ubezpieczenie OC,
• zaplanowana stłuczka – zazwyczaj dwóch kierowców umawia się na stłuczkę, a następnie dzieli odszkodowaniem,
• wymuszenie oświadczenia o winie – działa w przypadku pozornego, ale i faktycznego zdarzenia; wyłudzający oczekuje oświadczenia o winie, argumentując, że to małe zdarzenie i niewielkie odszkodowanie, a następnie przypisuje do zgłoszonej sprawy istniejącą wcześniej szkodę albo o wiele większy efekt stłuczki, aby uzyskać na przykład wymianę kosztownej części,
• nieuczciwy rzeczoznawca – może za podział kwoty odszkodowania zmienić protokół rzeczoznawczy tak, aby odszkodowanie było znacznie wyższe,
• zajeżdżanie drogi z hamowaniem – jeśli wjedziesz w tył pojazdu, który porusza się przed Tobą, to jesteś z zasady winny. Wykorzystują to wyłudzacze, zajeżdżając Ci celowo drogę i w ten sposób wyłudzając odszkodowanie.

Metod wyłudzania odszkodowania OC nie brakuje, jednak coraz częściej sprawcy zostają po prostu złapani na gorącym uczynku albo już po fakcie.

Wyłudzenie odszkodowania a zaniżona wypłata

Niektórzy faktycznie poszkodowani mogą otrzymać decyzje o niższej niż spodziewana wypłacie z tytułu OC. W takim przypadku możliwe jest złożenie reklamacji do ubezpieczyciela, jak również zaskarżenie takiej decyzji do Rzecznika Finansowego. Niektórzy jednak chcą uzyskać odszkodowanie znacznie zawyżone w stosunku do faktycznej szkody, która została poniesiona wskutek zdarzenia. W takim przypadku będzie to również rozstrzygane jako próba wyłudzenia.

Jak ubezpieczyciele wykrywają wyłudzenia z OC?

Towarzystwa ubezpieczeniowe dostają informacje na temat możliwości wyłudzenia, a raczej większego stopnia podejrzenia względem danej sprawy, na podstawie analizy danych w Ośrodku Informacji Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Dotyczy to zazwyczaj przypadków, w których:

• zgłoszono więcej niż 4 szkody z udziałem pojazdu w ciągu roku,
• zgłoszono więcej niż jedną szkodę całkowitą na pojazd albo na kierowcę,
• osoba była poszkodowana w kilku szkodach i oczekiwała wypłaty z OC komunikacyjnego.

Prócz tego w 2025 roku aktywowane zostały również inne narzędzia do walki z przestępstwami ubezpieczeniowymi. Mowa na przykład o systemie FOTO UFG, który na bazie działania sztucznej inteligencji automatycznie rozpoznaje obrazy powiększonych uszkodzeń zgłaszanych do różnych ubezpieczycieli. Również część nowych pojazdów wyposażonych jest w moduły elektroniczne, których celem jest rejestracja zdarzeń. Przechowywania pamięci pozwala potem zweryfikować, czy okoliczności zdarzenia pokrywają się z tymi podanymi przez kierowcę, czy poszkodowanego. Czynny udział w wykrywaniu takich przestępstw mają też rozmaite służby, na przykład policja.

Jakie są konsekwencje wyłudzenia odszkodowania z OC?

Jeżeli doprowadzisz do wypłaty odszkodowania uzyskanego na podstawie nielegalnego procederu, grozi Ci przede wszystkim kara na podstawie Kodeksu karnego. Artykuł 298 mówi, że za wyłudzenie odszkodowania grozi pozbawienie wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Naturalnie trzeba również zwrócić całą kwotę uzyskanej wypłaty z tytułu szkody, a w wielu przypadkach pokryć również koszty dochodzenia czy dodatkowe koszty operacyjne ubezpieczyciela. Warto wspomnieć też, że grozi tutaj kara z tytułu oszustwa, czyli artykułu 286, gdzie kara wynosi od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności.