Sprawca wypadku był nietrzeźwy. Kto zapłaci za szkodę?

W 2023 roku policja zanotowała 19 058 wypadków drogowych, w których śmierć poniosły 1 622 osoby (85,7%), a 22 328 zostało rannych (92,6 %). Uczestnicy ruchu będący pod działaniem alkoholu spowodowali 1 600 wypadków. Doprowadzili do śmierci 251 osób. Najliczniejsza grupa to prowadzący pojazdami. Choć względem roku 2022 nastąpił spadek statystyk, te liczby i tak nie napawają optymizmem. Jak dochodzić odszkodowania, gdy sprawca wypadku był nietrzeźwy?

Pomimo tak dużej liczby wypadków spowodowanych przez pijanych kierowców i poważnych skutków w przypadku złapania przez policję podczas jazdy „na podwójnym gazie”, na ten krok wciąż decyduje się zbyt wiele osób. Jakie konsekwencje grożą kierowcom i pozostałym uczestnikom ruchu drogowego, którzy doprowadzą do wypadku, będąc pod wpływem alkoholu? A także kto zapłaci za szkodę, która powstanie w jego wyniku? Zebraliśmy wszystkie informacje na ten temat.

Jaki jest dopuszczalny poziom spożycia alkoholu dla kierowców w Polsce?

Polskie prawo zakłada dwie sytuacje z udziałem kierowcy, który jest pod wpływem alkoholu. Należą do nich prowadzenie pojazdu:

• po spożyciu alkoholu – w tym przypadku kierowca ma od 0,2 do 0,5 promila we krwi lub od 0,1 mg do 0,25 mg w 1 dm³ w wydychanym powietrzu;
• w stanie nietrzeźwości – występuje wtedy, gdy ilość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila, a na alkomacie widnieje wynik przekraczający 0,25 mg w 1 dm³.

W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że nie powinieneś siadać za kółko, jeśli masz we krwi więcej niż 0,2 promila, a alkomat wskazuje więcej niż 0,1 mg na 1 dm³. Im wyższy wynik, tym surowsze mogą być skutki takiego zachowania.

Z jakimi konsekwencjami musi liczyć się pijany kierowca, który spowodował wypadek?

Kara dla kierowcy przyłapanego na jeździe po wypiciu kilku głębszych zależy od tego, jak dużo alkoholu znajduje się w jego krwi. Dotkliwość kary dla pijanego kierowcy jest bowiem uzależniona od tego, czy prowadził pojazd po spożyciu alkoholu, czy też w stanie nietrzeźwości. Jaki są konsekwencje obu z tych możliwości?

Jeżdżenie samochodem po spożyciu alkoholu jest wykroczeniem, za które odpowiesz:

• karą aresztu albo grzywną nie niższą niż 2500 zł (nawet do 30 tys. zł),
• zakazem prowadzenia pojazdów (do 3 lat).

Kierowca otrzymuje także 15 punktów karnych na swoje konto (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 15.09.2022 r.).

Prowadzenie auta w stanie nietrzeźwości jest natomiast przestępstwem. Wiąże się to z o wiele surowszą karą, na którą składają się:

• kara pozbawienia wolności do 3 lat,
• kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (recydywa),
• konfiskata / przepadek samochodu (w określonych okolicznościach – szczegóły w dalszej części artykułu).

Nietrzeźwy kierowca samochodu musi się także liczyć z:

• zakazem prowadzenia pojazdów na minimum 3 lata,
• środkiem karnym w wys. od 5000 zł do 60 000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej,
• 15 punktami karnymi.

Uwaga! Jeśli to nie pierwszy raz, gdy pijany kierowca zostaje złapany za kółkiem, konsekwencje są jeszcze poważniejsze. Zgodnie z Art.178a. §4. Kodeksu karnego, grozi mu za to kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat oraz dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów. Od 14 marca 2024 roku tacy kierowcy muszą również liczyć się z konfiskatą pojazdu.

Kara ulegnie zaostrzeniu także wtedy, gdy pijany kierowca spowoduje wypadek, w którym ucierpią inne osoby. W takiej sytuacji powinien się liczyć z następującymi konsekwencjami:

• co najmniej 3 lata więzienia, gdy kierowca jest sprawcą wypadku, w którym inna osoba doznała ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
• co najmniej 5 lat więzienia, gdy dojdzie do śmiertelnego wypadku
  – i do dwukrotności górnej granicy ustawowego zagrożenia (czyli do 16 lat) w przypadku katastrofy i 20 lat pozbawienia wolności w przypadku wypadku.

Poza tym nałożony zostanie dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów.

Czy pijanego kierowcę chroni ubezpieczenie OC?

Kierowca, który dopuścił się jazdy po pijanemu i spowodował szkodę na rzecz innej osoby, musi się też liczyć z poważnymi konsekwencjami ze strony swojego ubezpieczyciela. Przede wszystkim nie otrzyma odszkodowania z tytułu AC, gdyż prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu jest standardowym wyłączeniem z ochrony ubezpieczeniowej stosowanym w OWU każdego towarzystwa.

Co z roszczeniami innych osób? Ubezpieczyciel je pokryje, jednak będzie wymagać od sprawcy wypadku spłaty na podstawie tzw. regresu ubezpieczeniowego, który jest regulowany przez art. 43 pkt 1 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK.

Jak szybko poszkodowani dostaną pieniądze od pijanego sprawcy wypadku?

Jeśli pijany sprawca wypadku ma ważne ubezpieczenie OC, jego ubezpieczyciel jest zobowiązany do natychmiastowego pokrycia roszczeń osób, które zostały poszkodowane na skutek jego działania. Dopiero później może domagać się zwrotu tych środków od sprawcy w ramach regresu ubezpieczeniowego.

W przypadku braku obowiązkowego ubezpieczenia OC sprawcy, szkody zostaną pokryte z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Ten również wypłaci je natychmiast, a następnie będzie ściągać należność z pijanego kierowcy.

Czy pijany kierowca zawsze ponosi winę za zdarzenie?

Jazda pod wpływem alkoholu nie musi równać się sprawstwu wypadku. Może się bowiem okazać, że do niebezpiecznego zdarzenia na drodze doprowadził inny uczestnik ruchu drogowego, który był trzeźwy. W takiej sytuacji to pijany kierowca będzie poszkodowanym i może się domagać zadośćuczynienia z OC sprawcy. Czy to oznacza, że nie poniesie żadnych konsekwencji za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu?

Nie. Wciąż musi się liczyć z konsekwencjami tego czynu. Zostanie ukarany za jazdę po spożyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości. Poza tym, ubezpieczyciel sprawcy wypadku będzie próbować udowodnić, że pijany kierowca w jakimś stopniu doprowadził do wypadku. Jeśli uda mu się zebrać odpowiednie argumenty i dowody, stawka odszkodowania może zostać pomniejszona o pewien procent.

Czy pijany poszkodowany otrzyma odszkodowanie z OC sprawcy?

Co się dzieje, gdy w czasie wypadku pod wpływem alkoholu nie był kierowca tylko poszkodowany? Czy może się domagać zadośćuczynienia w ramach OC sprawcy zdarzenia? Tak, może liczyć na odszkodowanie, jednak jego kwota może zostać pomniejszona, jeśli ubezpieczyciel uzna, że upojenie alkoholem mogło przyczynić się do powstania szkody lub też zwiększyć jej rozmiar.

W takich sytuacjach towarzystwa ubezpieczeniowe mają prawo do obniżenia świadczenia o pewien procent,  odpowiadający temu, w jakim stopniu to pieszy doprowadził do niebezpiecznej sytuacji. Przykład?

Przykład: Załóżmy, że poszkodowany powinien otrzymać 7000 zł. Ubezpieczyciel uznał jednak, że ze względu na poziom alkoholu we krwi powinien on otrzymać o 30% mniejsze odszkodowanie, zatem wypłaci 4900 zł.

Chociaż towarzystwa mają wolną rękę w pomniejszaniu świadczeń na rzecz poszkodowanych, muszą jednocześnie dobrze udowodnić swoją rację. Jeśli poszkodowany uzna, że z jego zadośćuczynienia potrącono zbyt wiele, może zaskarżyć decyzję, składając odwołanie z prośbą o dokładne wyliczenia. Sprawa może zostać skierowana do sądu, który rozstrzygnie zasadność działania ubezpieczyciela.

Co dzieje się w sytuacji, gdy współwinnymi są rowerzysta lub pieszy?

Jeśli winę lub współwinę z spowodowanie wypadku ponoszą rowerzysta lub pieszy, którzy byli pod wpływem alkoholu, sytuacja wygląda podobnie jak w przypadku kierowcy samochodu. Co prawda mogą otrzymać odszkodowanie z OC sprawcy, jednak zostanie ono pomniejszone stosownie do ich udziału w powstaniu zdarzenia.

W skrajnym przypadku, gdy zachowanie rowerzysty czy pieszego było rażąco nieodpowiedzialne i stwarzało duże niebezpieczeństwo dla pozostałych uczestników ruchu drogowego, może on nawet nie dostać żadnych pieniędzy z OC sprawcy.

Kto jest odpowiedzialny za szkodę, gdy winę lub współwinę ponosi pijany pasażer?

Czy pijany pasażer może być winny lub współwinny w wypadku? Oczywiście. Jeśli jego agresywne zachowanie doprowadzi do wytrącenia kierowcy ze skupienia lub też gdy będzie próbować wyrwać mu z rąk kierownicę, odpowiedzialnym za zdarzenie nie jest kierowca, a właśnie pasażer.

W takiej sytuacji to pasażer zostanie obciążony roszczeniami osób poszkodowanych w wypadku, w tym kierowcy pojazdu. Gdy jego wina nie jest całkowita, lecz częściowa, ubezpieczyciel wyliczy jej udział procentowo i obniży kwotę odszkodowania o stosowną kwotę.

Spożywanie alkoholu wiąże się z poważnymi konsekwencjami dla wszystkich uczestników ruchu drogowego, nie tylko kierowców. Weź to pod uwagę, zanim zdecydujesz się na włączenie się do ruchu po wypiciu lampki wina czy jednego piwa. Skutkiem takiego działania może być nie tylko surowa kara pieniężna czy pozbawienia wolności, ale również poczucie winy wywołane przez zabicie lub spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu u innej osoby.