Odmowa przyjęcia mandatu – jakie są tego skutki?

Chwila nieuwagi może kosztować Cię mandat. Jeśli uważasz, że został nałożony na Ciebie bezzasadnie, możesz odmówić jego przyjęcia. Musisz jednak wiedzieć, jakie są konsekwencje takiej decyzji. Tylko wtedy będziesz w stanie podjąć świadomą decyzję.

Odmowa przyjęcia mandatu to prawo, które Ci przysługuje. Zależnie od sytuacji, w której przedstawiciel władzy nakłada na Ciebie mandat karny, odmowa jego przyjęcia może mieć rozmaite konsekwencje. Co dzieje się dalej? Jakie są konsekwencje nieprzyjęcia mandatu? Sprawdź, co musisz o tym wiedzieć.

Czym jest mandat i kto może go nałożyć?

Mandat karny ma dwojakie znaczenie. Z jednej strony jest to forma postępowania w sprawach o wykroczenie. Oznacza to, że gdy popełniasz wykroczenie, skróconą formą sprawy jest mandat. Stanowi on też z drugiej strony karę grzywny. Jego nałożenie jest konsekwencją popełnienia czynu zabronionego, a przez to regulowane pod kątem prawa wykroczeń oraz prawa karnego. Cały tryb nakładania mandatu przez funkcjonariusza jest opisany w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.

Kto nakłada mandat?

Do nałożenia mandatu prawo mają:

• policja,
• straż miejska,
• straż graniczna,
• straż pożarna,
• służba celna,
• inne organy władzy właściwe dla danego miejsca, na przykład straż gminna.

Wyłącznie funkcjonariusz na służbie może w konkretnie określonych warunkach nałożyć na Ciebie mandat. Zawsze musi jednak uzasadnić, z czego wzięła się taka decyzja. W niektórych przypadkach mandat jest uznaniowy. Dotyczy to sytuacji, kiedy wykroczenie ma niską szkodliwość albo wystąpiły okoliczności łagodzące – wówczas funkcjonariusz może po prostu zdecydować o nałożeniu upomnienia lub pouczenia.

Kiedy można otrzymać mandat?

Sytuacje, w których funkcjonariusz nakłada grzywnę na sprawcę przewinienia, są jasno określone w przepisach. Dotyczy to spraw, w których:

• funkcjonariusz schwytał sprawcę wykroczenia na czynie lub bezpośrednio po nim lub
• istnieje nagranie, które pozwala na określenie tożsamości sprawcy,
• funkcjonariusz przeprowadził postępowanie, którego celem było wyjaśnienie sytuacji, postępowania i decyzji.

Każdorazowo to właśnie rolą funkcjonariusza jest określenie wysokości grzywny wraz z informacją, za jakie zachowanie został przyznany mandat i w jakim czasie oraz okolicznościach doszło do czynu zabronionego. Funkcjonariusz informuje też, że można odmówić przyjęcia mandatu, a także, jakie są konsekwencje takiej decyzji.

Jeśli ustalenie sprawcy czynu zabronionego nie jest możliwe od razu, mandat karny powinien być wystawiony w ciągu 60 dni od momentu, gdy uda się ustalić tożsamość winnego. Jeśli od momentu popełnienia wykroczenia przez rok nie zostanie wszczęte postępowanie, dochodzi do przedawnienia czynu. Jeśli postępowanie zostanie uruchomione, karalność kończy się dopiero po dwóch latach. Oznacza to, że:

• w ciągu 60 dni od ustalenia tożsamości sprawcy możliwe jest nałożenie mandatu,
• po roku od czynu zabronionego ustaje karalność wykroczenia mandatem,
• ale aż do dwóch lat od czynu zabronionego policja lub inny organ ma prawo wszcząć postępowanie sądowe przeciwko sprawcy.

Rodzaje mandatów

Mandaty karne mogą mieć różny charakter. Są to:

• mandaty gotówkowe – wystawiane osobom, które na terytorium kraju przebywają tylko czasowo; trzeba je zapłacić od razu,
• mandaty kredytowane – wystawiane najczęściej z terminem płatności 7 dni od momentu przyjęcia mandatu przez sprawcę,
• mandaty zaoczne – wystawiane w momencie, gdy sprawcy nie ma na miejscu popełnienia wykroczenia; muszą być dostarczone do sprawcy po ustaleniu jego tożsamości i miejsca pobytu, a na ich płatność jest 14 dni.

Czy mandaty się przedawniają?

Standardowo mandaty przedawniają się po roku, a w wyjątkowych sytuacjach po trzech latach. Mowa o czasie, który minął od momentu przyjęcia mandatu, czyli jego uprawomocnienia. Jeżeli w tym czasie nie zostanie wszczęte postępowanie egzekucyjne, kierowca nie musi płacić grzywny nałożonej mandatem kredytowanym, bo zwykle o nich mowa. Wyjątek stanowi sytuacja, w której zostanie wszczęta egzekucja lub dojdzie do postępowania sądowego – wówczas daty przedawnienia mandatu zmieniają się zależnie od sytuacji. W przypadku mandatów kredytowanych otwierane jest postępowanie egzekucyjne, które może trwać nawet 3 lata. W przypadku zaocznych – postępowanie sądowe, które może trwać 2 lata.

Czy można odmówić przyjęcia mandatu?

Tak, odmowa przyjęcia mandatu i grzywny jest prawem każdego, gwarantowanym przez przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. W takiej sytuacji, gdy funkcjonariusz nałożył grzywnę, zaznacza, że obwiniony odmówił przyjęcia mandatu. W efekcie zazwyczaj sprawa jest kierowana do sądu w ciągu roku od popełnienia czynu zabronionego.

Czy można odwołać się od przyjętego mandatu?

Jeśli do przyjęcia mandatu doszło w sytuacji stresowej, możesz odwołać się od decyzji o jego przyjęciu. Masz na to zazwyczaj 7 dni. Pamiętaj jednak, że musisz mieć odpowiednie dowody na to, że został on wystawiony bezzasadnie albo istnieją racjonalne przesłanki ku temu, aby sąd uchylił mandat. W takim przypadku musisz złożyć wniosek o uchylenie mandatu karnego.

Czy można zmienić decyzję i jednak przyjąć mandat?

Tak samo, jak można skorzystać z braku obowiązku przyjęcia mandatu, tak samo można jednak tego dokonać. Jeśli po zastanowieniu oceniasz, że odmowa przyjęcia mandatu karnego wiąże się ze zbyt wieloma negatywnymi konsekwencjami, możesz jednak go przyjąć. Przyjęcia mandatu karnego można dokonać na miejscu, ale również potem, kontaktując się z komisariatem odpowiedzialnym za sprawę. Kiedy warto to zrobić? Na przykład wtedy, kiedy odmówiłeś przyjęcia i zapłacenia mandatu na drugim końcu kraju. Pamiętaj, że jeśli zostanie wszczęte postępowanie sądowe z tego powodu, musisz stawić się w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca popełnienia czynu, a nie Twojego miejsca zamieszkania.

Jak wygląda odmowa przyjęcia mandatu?

Wystarczy powiedzieć funkcjonariuszowi, który nakłada mandat, że odmawia się jego przyjęcia. Nie trzeba przedstawiać przyczyny odmowy przyjęcia kary za wykroczenie. Zgodnie z przepisami kierujący pojazdem nie ma obowiązku przyjmowania mandatu. Musisz jednak pamiętać, że odmowa przyjęcia mandatu wiąże się z konkretnymi konsekwencjami. Przede wszystkim wszczęte zostaje postępowanie sądowe, w którym udział musi wziąć oskarżony o popełnienie wykroczenia, czy to mowa o grzywnie nałożonej mandatem zaocznym, czy kredytowanym lub gotówkowym.

Postępowanie sądowe przy odmowie przyjęcia mandatu

Postępowanie sądowe prowadzone jest we właściwym sądzie rejonowym dla miejsca popełnienia wykroczenia. Obie strony muszą przedstawić okoliczności zdarzenia, a także dowody na to, że mandat jest słuszny albo niesłuszny. Warto pamiętać, że postępowanie mandatowe samo w sobie jest uproszczonym postępowaniem w sytuacji popełnienia wykroczenia. Sąd sprawdzi wszystkie okoliczności danego zdarzenia, między innymi:

• zeznania innych uczestników ruchu drogowego,
• zapis z kamer,
• zapisy z GPS-u,
• opinie biegłych.

Sąd przyjmie również zeznania funkcjonariuszy oraz inne dowody, np. odczyty z fotoradarów.

Koszty sądowe postępowania przy odmowie mandatu karnego

Odmowa przyjęcia mandatu karnego powinna być dobrze przemyślana. Wszystko z uwagi na to, że w razie przegranej sprawy sądowej koszty postępowania sądowego będą o wiele wyższe niż kwota, na którą wystawiono mandat. Wraz ze skierowaniem sprawy do sądu musisz liczyć się z opłatą:

• dojazdu do sądu,
• opłacenia pomocy prawnej.

Jeśli przegrasz sprawę i sąd zdecydowanie, że wystawienie mandatu było zasadne, a odmowa przyjęcia zostanie podważona, musisz liczyć się z dodatkowymi kosztami:

• opłaceniem grzywny nałożonej mandatem zaocznym lub każdym innym w kwocie nawet do 30 tysięcy złotych, bo sąd może zwiększyć tę kwotę,
• opłaceniem kosztów postępowania sądowego, które często są o wiele wyższe niż sama grzywna.

Dodatkowo do Twojego konta doliczone są również punkty karne za przewinienie.

Oczywiście od decyzji sądu można się nadal odwołać. Jeśli pomimo prowadzonego postępowania i jego wyniku uważasz, że odmowa przyjęcia mandatu była z Twojej strony zasadna, możesz dalej odwoływać się od wyroku nakazu zapłaty. Pamiętaj jednak, że są to rosnące koszty, często nieadekwatne do kwoty samego mandatu.