Sprzedaż samochodu po śmierci właściciela. Poradnik

Co zrobić z autem po śmierci właściciela i jak wygląda proces dziedziczenia? Wszystko zależy od tego, czy zmarły pozostawił testament, a także od tego, czy był jedynym właścicielem pojazdu. Jakich formalności należy dopełnić, aby sprzedaż samochodu po śmierci właściciela był możliwa? Tłumaczymy.

Jeśli zmarły pozostawił testament, uregulowanie kwestii prawnych jest znacznie łatwiejsze, ponieważ pod uwagę brana jest jego konkretnie wyrażona wola. Nieco inaczej wygląda sytuacja, jeśli testamentu nie ma – w takim przypadku zastosowanie mają przepisy prawa o dziedziczeniu. Niekiedy sprawy spadkowe toczą się kilka miesięcy. Niestety, jeśli notariusz będzie miał jakiekolwiek wątpliwości co do sporządzonej ostatniej woli, skieruje sprawę do sądu.

Jak wygląda sprzedaż samochodu po śmierci właściciela?

Zanim samochód należący do zmarłej osoby zostanie sprzedany, należy dopełnić niezbędnych formalności. Możliwości jest kilka, a wszystko zależy od tego, czy były właściciel spisał swoją wolę – krótko mówiąc, czy pozostawił testament. Taki dokument znacznie usprawnia postępowanie i przyspiesza zakończenie sprawy dziedziczenia. Nieco dłużej mogą trwać czynności, jeśli testamentu nie ma.

Ważne! Samochód zmarłego wchodzi w skład masy spadkowej. Spadkobiercy muszą przeprowadzić postępowanie sądowe, dzięki któremu ustalą, kto dziedziczy pojazd. Dziedziczenie odbywa się na mocy testamentu lub przepisów prawa (dziedziczenie ustawowe).

Sprzedaż samochodu po śmierci właściciela a testament

Testament jest dokumentem, który reguluje kwestie dziedziczenia po zmarłej osobie. To wyraz woli zmarłego. W takiej sytuacji właścicielem samochodu staje się ten, kto został wskazany w testamencie. Cała procedura jest więc nieskomplikowana i w zasadzie nie pozostawia miejsca na żadne wątpliwości.

Spadkobiercy powinni stawić się u notariusza, by uzyskać tzw. poświadczenie dziedziczenia, które przyspiesza proces przeniesienia własności. Muszą mieć ze sobą niezbędne dokumenty jak akt zgonu, testament oraz swoje dowody tożsamości i akty stanu cywilnego (urodzenia lub małżeństwa).

Pamiętaj! Prawo do spadku na podstawie testamentu można potwierdzić u notariusza lub w sądzie rejonowym właściwym dla swojego miejsca zamieszkania. Jednak akt poświadczenia dziedziczenia może sporządzić jedynie notariusz! Sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

Sprawa może się jednak skomplikować, a notariusz odmówi wydania poświadczenia, jeśli np. nie stawią się wszyscy spadkobiercy lub poweźmie jakiekolwiek wątpliwości co do ważności testamentu. W takim przypadku sprawa trafia do sądu.

Akt poświadczenia dziedziczenia jest niezbędny, by spadkobierca mógł przerejestrować auto na siebie czy je sprzedać. Po uzyskaniu dokumentu potwierdzającego prawo do spadku nowy właściciel może:

• najpierw przerejestrować samochód na siebie, a następnie go sprzedać,
• może też sprzedać auto bez przerejestrowania, jednak w takiej sytuacji musi przekazać nabywcy akt poświadczenia dziedziczenia.

Sprzedaż samochodu po śmierci właściciela a dziedziczenie ustawowe

Jeśli zmarły nie pozostawił testamentu, zastosowanie mają przepisy prawa tzn. dziedziczenie ustawowe. W myśl zasad dziedziczenia pierwszeństwo przysługuje najbliższym zmarłego – małżonkowi i dzieciom. Jeśli nie miał potomstwa, dziedziczą również jego rodzice i rodzeństwo.

Co w przypadku samochodu? Kogo własnością stanie się pojazd zmarłego? Rozważmy przypadek pana Jana. Zmarły pozostawił żonę i dwoje dorosłych dzieci. Samochód staje się więc własnością żony i dzieci – mogą one zrzec się prawa do spadku, przekazując swoje części matce. W takim przypadku stanie się ona jedyną właścicielką i będzie mogła dowolnie dysponować mieniem.

Pamiętaj! W przypadku rzeczy, których nie da się podzielić pomiędzy spadkobierców, mogą one zostać przyznane jednemu z nich, jednak z zastrzeżeniem spłaty na rzecz pozostałych dziedziczących (art. 1051 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny). Dobrze, jeśli spadkobiercy dojdą do porozumienia, komu przypadnie auto, co umożliwi przeprowadzenie zniesienia współwłasności poprzez zrzeczenie się przez nich prawa do spadku.

Jedyny właściciel samochodu może zbyć pojazd. Zazwyczaj jednak najpierw dokonuje jego przerejestrowania w wydziale komunikacji.

Sprzedaż odziedziczonego samochodu – formalności

Jeśli spadkobierca ma zamiar sprzedać odziedziczony samochód, musi najpierw dopełnić formalności. Najważniejszą kwestią jest uzyskanie potwierdzenia, że stał się właścicielem pojazdu. Niezbędny jest akt poświadczenia dziedziczenia lub sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Dopiero uregulowanie tej kwestii daje zielone światło do sprzedaży samochodu. Warto też pamiętać, że w przypadku współwłasności (kilku właścicieli), każdy z nich musi wyrazić zgodę na zbycie pojazdu.

Jakie są kolejne kroki? Jeśli nowy właściciel ma zamiar użytkować auto, powinien je przerejestrować na siebie. Jeżeli od razu zamierza je sprzedać, nie musi przerejestrowywać pojazdu. Na zarejestrowanie auta właściciel ma 30 dni.

Stawiając się w wydziale komunikacji, powinien mieć ze sobą:

• dokument potwierdzający nabycie spadku,
• dowód rejestracyjny samochodu (ewentualnie kartę pojazdu, jeśli jest),
• dokument tożsamości,
• wypełniony wniosek o rejestrację,
• potwierdzenie objęcia pojazdu obowiązkowym ubezpieczeniem OC.

Pamiętaj! Rejestrowany pojazd musi mieć ważne OC oraz przegląd techniczny!

Jeśli spadkobierca chce od razu sprzedać pojazd, wraz z umową kupna-sprzedaży (sporządzoną na siebie), musi przekazać kupującemu dokument potwierdzający nabycie spadku. Nabywca przerejestruje kupione auto na siebie.

A jak wygląda umowa kupna-sprzedaży, gdy właściciel nie żyje? Umowa sporządzana jest na osobę, która odziedziczyła pojazd, to jej dane znajdą się w dokumencie – niezależnie od tego, czy auto zostało przerejestrowane, czy też nie.

Czy żona może sprzedać samochód po śmierci męża?

Jeśli małżonkowie mieli wspólnotę majątkową, a samochód został nabyty w trakcie trwania małżeństwa, oboje są jego właścicielami. Oznacza to, że wdowa otrzymuje prawo do ½ wartości auta (ta część nie podlega dziedziczeniu), druga połowa wchodzi w skład masy spadkowej (najczęściej przypada dzieciom lub rodzicom i rodzeństwu zmarłego).

Czy żona może sprzedać samochód po śmierci męża? Tak, jeśli dopełni formalności, o których była już mowa powyżej. Konieczne jest więc otrzymanie aktu poświadczenia dziedziczenia lub stwierdzenia nabycia spadku (od notariusza lub z sądu).

Pozostali współwłaściciele mogą zrzec się swoich części na rzecz żony zmarłego – najczęściej dzieje się tak, jeśli auto odziedziczyły dorosłe dzieci. Mogą też po prostu wyrazić zgodę na sprzedaż auta – w umowie kupna-sprzedaży muszą znaleźć się dane wszystkich właścicieli pojazdu.

Sprzedaż samochodu po śmierci właściciela a podatek PIT

Zgodnie z przepisami odpłatne zbycie samochodu podlega opodatkowaniu podatkiem PIT. Podatek należy zapłacić, jeśli do sprzedaży doszło przed upływem 6 miesięcy od momentu nabycia danej rzeczy (także w drodze dziedziczenia). W przypadku dziedziczenia za dzień nabycia spadku uznaje się dzień śmierci spadkodawcy.

Sprzedaż pojazdu po upływie 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy (licząc od końca miesiąca, w którym zmarł), nie jest objęta podatkiem PIT.

Jeśli auto zostanie sprzedane wcześniej, zbywca musi rozliczyć zakup w rocznym zeznaniu podatkowym. Progi podatkowe w 2025 roku wynoszą – podstawowy 12%, a po przekroczeniu 120 tys. – 32%. Do obliczenia podstawy opodatkowania brana jest kwota z umowy sprzedaży.

Co ciekawe, uznaje się, że podatku nie musi płacić żona zmarłego, jeśli auto należało do ich wspólnego majątku. Nie można bowiem stwierdzić, że nabyła je ponownie – stwierdził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (interpretacja 0114-KDIP3-1.4011.139.2024.1.MS2).

Śmierć właściciela samochodu a OC

Ubezpieczenie OC nie wygasa wraz ze śmiercią właściciela pojazdu. Trzeba pamiętać, że polisa przypisana jest do samochodu, nie zaś do osoby. OC przechodzi więc wraz z autem na osoby dziedziczące – wygasa wraz z końcem umowy.

Ważne! Spadkobiercy powinni przekazać ubezpieczycielowi informację o śmierci dotychczasowego właściciela pojazdu. Muszą też pamiętać, że taka polisa nie przedłuży się automatycznie, a obowiązek utrzymania ciągłości ubezpieczenia spoczywa na nich. Brak OC grozi karą finansową.

Jeśli spadkobierca zdecyduje się korzystać z dotychczasowej polisy, musi liczyć się z możliwością przeprowadzenia rekalkulacji składki przez ubezpieczyciela. Może jednak wypowiedzieć umowę i wykupić OC w innej firmie. Wcześniej warto porównać propozycje w kalkulatorze OC i AC dostępnym w Internecie. Wybraną polisę może też zakupić online.