Grzywna a mandat – jakie są różnice? Za co grożą kierowcy?

Termin grzywna i mandat bardzo często są stosowane zamiennie. Nie są jednak tym samym. Grzywna jest jedną z kar przewidzianych przez Kodeks wykroczeń, mandat nakładany jest w drodze postępowania mandatowego i jest formą sankcji za popełnione wykroczenie. Czym jeszcze się różnią?

Grzywna jest rodzajem kary, nakładanej w drodze mandatu. Mandaty wystawiają uprawnione do tego służby, natomiast grzywnę nakłada sąd. Osoba ukarana ma prawo nie przyjąć mandatu, natomiast funkcjonariusz ma obowiązek poinformować sprawcę wykroczenia o tej możliwości oraz skutkach prawnych takiej odmowy.

Mandat wystawia się jedynie w sytuacji, gdy nie ma wątpliwości co do tego, kto popełnił wykroczenie i jakie były okoliczności. Nie można ukarać mandatem, gdy za wykroczenie należy orzec środek karny, a także wtedy, gdy wykroczenie jest równocześnie przestępstwem.

Czym jest mandat karny?

Mandat karny to jedna z najbardziej znanych form nakładania grzywny za wykroczenie – najczęściej mamy do czynienia z mandatem drogowym. Nie jest on jednak przewidziany jedynie dla osób łamiących przepisy ruchu drogowego, ale także dla tych popełniających różne czyny niezgodne z prawem, które nie są kwalifikowane jako przestępstwo. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (art. 95) wyjaśnia, że mandat wystawiany jest w postępowaniu mandatowym przez Policję. Może to być również inny uprawniony organ, jeśli przepisy tak stanowią, np. inspektor pracy.

Mandat można wystawić, gdy:

• schwytano sprawcę wykroczenia na gorącym uczynki, ewentualnie bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia;
• funkcjonariusz uprawniony stwierdzi popełnienie wykroczenia przy pomocy urządzenia rejestrującego czy przyrządu kontrolno-pomiarowego, choć sprawcy wykroczenia nie schwytano na gorącym uczynku, jednak nie zachodzi wątpliwość co do tego, kto nim jest.

Ważne! Grzywnę w drodze mandatu karnego można nałożyć w ciągu 14 dni od momentu ujawnienia czynu lub w ciągu 60 dni od dnia ustalenia sprawcy wykroczenia.

Rodzaje mandatów

W postępowaniu mandatowym można nałożyć mandat:

• karny kredytowany – wydawany jest za potwierdzeniem odbioru;
• zaoczny – nakładany w sytuacji, gdy sprawcy nie ma na miejscu;
• gotówkowy – wydawany jedynie obcokrajowcom przebywającym w Polsce czasowo oraz osobom niemającym stałego miejsca zamieszkania.

Ważne! Mandat gotówkowy należy opłacić od razu u wystawiającego go policjanta – po uiszczeniu grzywny ukarany otrzyma mandat.

Czy sprawca wykroczenia może odmówić przyjęcia mandatu karnego?

Artykuł 97 Kodeksu wykroczeń mówi, iż ukarany ma prawo do odmowy przyjęcia mandatu karnego. Trzeba jednak pamiętać, że to funkcjonariusz ma obowiązek poinformować sprawcę wykroczenia o takiej możliwości i jej skutkach prawnych.

Funkcjonariusz nakładający mandat ma obowiązek wskazać sprawcy zachowanie stanowiące wykroczenie, czas i miejsce jego popełnienia, a także określić wysokość grzywny. Jest zobowiązany podać podstawę prawną i poinformować o możliwości odmowy przyjęcia mandatu karnego. Wynika to z przepisów Kodeksu wykroczeń (art. 97 § 3).

Ważne! Odmowa przyjęcia mandatu skutkuje wystąpieniem funkcjonariusza do sądu z wnioskiem o ukaranie sprawcy wykroczenia.

Co się dzieje w przypadku odmowy przyjęcia mandatu karnego?

Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania o wykroczenie, sprawca wykroczenia może odmówić przyjęcia mandatu karnego. Musi jednak pamiętać, że odmowa będzie skutkowała skierowaniem sprawy do sądu.

Warto pamiętać, że odmowa wiąże się z koniecznością udowodnienia, że mandat został nałożony niesłusznie. Dodatkowo sprawca wykroczenia zostanie obciążony kosztami postępowania sądowego, których wysokość zależy od trybu postępowania i dodatkowych czynności, które będą niezbędne do wyjaśnienia sprawy.

Za co można otrzymać mandat?

Najczęściej mandaty wystawiane są za wykroczenia drogowe – zazwyczaj w przypadku, gdy kierujący pojazdem:

• nie zastosuje się do ograniczenia prędkości czy zakazu wyprzedzania określonego ustawą lub znakiem drogowym;
• prowadzi pojazd mechaniczny znajdując się pod wpływem alkoholu lub podobnie działającego środka;
• wyprzedza pojazd na przejściu dla pieszych;
• nie ustępuje pierwszeństwa pieszemu;
• narusza zakaz jazdy wzdłuż po drodze dla pieszych lub przejściu dla pieszych;
• nie zatrzyma pojazdu w celu umożliwienia przejścia przez jezdnię osobie niepełnosprawnej lub o widocznej ograniczonej sprawności ruchowej czy używającej specjalnego znaku;
• nie stosuje się do sygnału osoby uprawnionej do kontroli ruchu drogowego, nakazującego zatrzymanie pojazdu;
• wjeżdża na przejazd kolejowy przy sygnale czerwonym, czerwonym migającym lub dwóch na przemian migających sygnałach czerwonych.

Za wykroczenia drogowe sprawca może otrzymać nie tylko mandat, ale też punkty karne.

Wysokość kary w postępowaniu mandatowym

W postępowaniu mandatowym funkcjonariusz może nałożyć grzywnę w wysokości do 500 zł (art. 96 § 1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenie). Są jednak pewne wyjątki, w których grzywna będzie wyższa:

• wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji – mandat w wysokości maksymalnie 5000 zł;
• popełnienie jednocześnie więcej niż jednego wykroczenia – grzywna w wysokości maksymalnie 6000 zł.

Funkcjonariusz nakładający mandat, kieruje się wysokością kar przewidzianą przez taryfikator mandatów – górne granice grzywny są w nim niższe niż te określone w Kodeksie wykroczeń.

Kara grzywny dla kierowcy może wynieść nawet 30 000 zł – to maksymalna wysokość grzywny w sprawach o wykroczenia.

Jak można zauważyć przedział wysokości grzywny jest dość szeroki. Rodzi się zatem pytanie, w jaki sposób ustala się karę w danym przypadku? Kodeks wykroczeń mówi, że przy ustalaniu wysokości grzywny sąd bierze pod uwagę:

• dochody sprawcy i jego możliwości zarobkowe;
• warunki osobiste i rodzinne ukaranego;
• stosunki majątkowe sprawcy.

Ważne! Grzywnę można nałożyć w drodze postępowania sądowego zwyczajnego, przyspieszonego, nakazowego lub w drodze mandatu karnego.

Czym jest grzywna?

Grzywna jest karą za wykroczenie, czyli czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w momencie jego popełnienia. Sprawcę wykroczenia można ukarać także aresztem, ograniczeniem wolności, naganą.

Ważne! Grzywna to kara o charakterze majątkowym przewidziana w Kodeksie wykroczeń. To jeden z najczęściej orzekanych rodzajów kar. Nakładając grzywnę, wskazuje się dokładną kwotę, jaką ukarany ma zapłacić (grzywna kwotowa).

Warto pamiętać, że grzywna, którą nałożył sąd wcale nie musi być wyższa niż ta wynikająca z taryfikatora mandatów. Wysokość grzywien nakładanych w postępowaniu mandatowym określono w Rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 listopada 2003 roku, czyli taryfikatorze mandatów.

Mandat, grzywna – za co i jak może jeszcze zostać ukarany kierowca?

Jak wspomnieliśmy, najczęściej mamy do czynienia z karą grzywny, która nakładana jest na kierowcę (sprawcę wykroczenia) w drodze mandatu karnego. Prowadząc pojazd mechaniczny trzeba nie tylko pamiętać o przestrzeganiu przepisów ruchu drogowego, stosowaniu się do znaków, zachowaniu ostrożności, ale także o pewnych formalnościach, za których niedopełnienie również grożą kary finansowe.

Ubezpieczenie samochodu

Każdy pojazd mechaniczny dopuszczony do ruchu musi być zarejestrowany, powinien mieć ważne badanie techniczne i aktualną polisę OC. Za brak ubezpieczenia właściciel zapłaci karę, którą nakłada UFG, czyli Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Sposób obliczania wysokości należności opisano w Ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych.

Kary są wysokie, dlatego warto zadbać o ważność polisy. Jeśli potrzebne ci nowe ubezpieczenie, skorzystaj z kalkulatora OC i AC, sprawdź oferty kilkunastu firm i wybierz tę, która jest dla ciebie najkorzystniejsza. Jednocześnie możesz zastanowić się nad dodatkową, nieobowiązkową polisą zapewniającą rozszerzoną ochronę.

Grzywna i mandat to dwa pojęcia stosowane zamiennie, jednak mające różne znaczenie. Grzywna jest rodzajem kary nakładanej za wykroczenia, mandat jest zaś formą nakładania grzywny. Najczęściej słyszy się o mandatach za wykroczenia drogowe jak:

• przekroczenie dozwolonej prędkości,
• nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu,
• niezatrzymanie się do kontroli itp.

Kary mogą być dotkliwe i choć kierowca może odmówić przyjęcia mandatu karnego, nie zawsze mu się to opłaca. Sprawa trafi do sądu, a konsekwencje mogą być jeszcze poważniejsze.