Jak odwołać się od mandatu?

Przekroczenie dopuszczalnej prędkości oraz inne wykroczenia drogowe wiążą się z nałożeniem mandatu karnego. Jednak nie zawsze jego wystawienie jest słuszne. Dlatego też masz odmówić jego przyjęcia bądź napisać od niego odwołanie. Jak wygląda taki proces? Kiedy można odwołać się od mandatu? Wyjaśniamy.

Gdy policjant wypisuje Ci właśnie mandat, trudno o racjonalną ocenę sytuacji. Stres przy spotkaniu z drogówką sprawia, że kierowca, często bez namysłu, zgadza się na karę. Po głębszej refleksji może się okazać, że niesłusznie. Co w takiej sytuacji? Otóż przyjęcie mandatu wcale nie oznacza, że trzeba go zapłacić. Od takiej kary można się bowiem odwołać.

Według statystyk policyjnych z 2023 roku Polacy otrzymali najwięcej mandatów karnych za przekroczenie prędkości. Było oczywiście wiele przypadków, w których ukarani kierowcy uważali, że mandat został nałożony na nich niesłusznie. Warto zatem dowiedzieć się, czy jest możliwość odwołania się od takiej kary oraz na czym polega ten proces.

Mandat karny – czym jest?

Mandat karny to forma nałożenia kary pieniężnej za naruszenie prawa. Sankcja ta jest stosowana w przypadku popełnienia wykroczenia, czyli przewinienia lżejszego niż przestępstwo. Mandat mogą wystawić jak policja, straż miejska czy inne służby odpowiedzialne za egzekwowanie prawa. Dotyczy głównie naruszeń przepisów drogowych, ale może być nakładany również w sytuacji popełnienia innych wykroczeń, takich jak m.in. zakłócanie porządku publicznego.

Biorąc pod uwagę mandaty drogowe, mówi się m.in. o takich wykroczeniach jak zbyt duża prędkość, nieudzielenie pierwszeństwa pieszym na pasach czy niepoprawne parkowanie.

Warto zaznaczyć, że mandat jest jednym z łagodniejszych środków karania i stosuje się go głównie w sytuacjach, gdy nie ma konieczności wszczynania pełnej procedury sądowej. Tego typu forma karania dotyczy sytuacji, w których sprawcę przyłapano na gorącym uczynku bądź chwilę po popełnieniu wykroczenia, a czyn został poparty dowodem, np. w postaci badania na urządzeniu kontrolnym.

Jakie rodzaje mandatów drogowych można wyróżnić?

Trzy główne rodzaje mandatów stosowanych wobec kierowców to:

• mandat gotówkowy – ten sposób egzekwowania kar pieniężnych wymaga natychmiastowej zapłaty określonej sumy. Uregulowanie kary na miejscu popełnienia wykroczenia jest wymagane głównie od cudzoziemców przebywających w Polsce na krótki okres oraz bez stałego miejsca zamieszkania;
• mandat kredytowany – ten rodzaj grzywny sprawca musi opłacić w ciągu 7 dni od nałożenia mandatu. Nie można uiścić opłaty bezpośrednio u funkcjonariusza. Niezbędne dane dotyczące tego, na jaki rachunek należy wpłacić pieniądze, widnieją na wystawionym dokumencie;
• mandat zaoczny – o tym rodzaju kary można mówić, gdy wykroczenie zostało wykryte bez obecności sprawcy, jednak nie ma wątpliwości co do faktycznego czynu zakazanego. Tego typu mandaty dotyczą zazwyczaj nieprawidłowego parkowania. Zadaniem funkcjonariusza jest przekazanie sprawcy dokumentu potwierdzającego nałożenie grzywny.

Kto może odwołać się od mandatu?

Każda osoba ma prawo odwołać się od mandatu. Mówiąc dokładniej, może to zrobić każdy, kto jest przekonany, że otrzymał karę bezzasadnie. Oprócz tego od pieniężnego egzekwowania kary mogą odwołać się również:

• opiekun prawny lub rodzic, w przypadku, gdy sprawca nie ukończył 17. roku życia,
• kurator lub przedstawiciel ustawowy, w przypadku osoby ubezwłasnowolnionej,
• przedstawiciel sądu oraz służb, w przypadku bezzasadnego wystawienia mandatu.

Kiedy warto złożyć odwołanie od mandatu?

Warto rozważyć złożenie odwołania od mandatu w sytuacjach, gdy uważasz, że nałożono Ci go niesłusznie oraz gdy masz uzasadnione powody do obrony. Wniosek o uchylenie mandatu karnego warto złożyć, gdy:

• popełnione działanie nie jest już wykroczeniem z uwagi na nowelizację przepisów,
• popełniony czyn nie jest karany mandatem, lecz inną karą (m.in. aresztem),
• do działania doszło w obronie koniecznej bądź w wyniku obrony dobra chronionego prawem (np. zaparkowanie pojazdu w miejscu niedozwolonym w celu uratowania komuś życia),
• popełniony czyn był działaniem osoby poniżej 17. roku życia,
• nałożony mandat jest wystawiony na kwotę wyższą niż tę wskazaną przez przepisy prawa,
• wykroczenie było wynikiem upośledzenia umysłowego lub choroby psychicznej.

Niezależnie od tego, w jakiej sytuacji składasz odwołanie od mandatu, należy dopilnować terminów. Taki wniosek trzeba dostarczyć do właściwego organu w ciągu 7 dni od momentu wystawienia. Wyjątek stanowi przedstawiciel służb, który może złożyć wniosek po 7. dniu.

Jak napisać odwołanie od mandatu?

Jeśli zostałeś, niesłusznie według Ciebie, ukarany mandatem, niezbędne będzie sporządzenie odpowiedniego wniosku i przekazanie go do odpowiedniego organu. Nie ma jednolitego wzoru odwołania od mandatu, jednak muszą znajdować się w nim kluczowe informacje. Chodzi m.in. o takie dane jak:

• imię i nazwisko,
• adres zamieszkania,
• PESEL,
• seria i numer dowodu osobistego,
• seria, numer i wysokość mandatu,
• szczegółowy opis zdarzenia,
• uzasadnienie wskazujące powód, dla którego należy uchylić mandat karny,
• nazwa podmiotu, który nałożył mandat,
• marka, model i numer rejestracyjny pojazdu,

Do wniosku należy załączyć również kopię mandatu. Odpowiednio wypełniony dokument trzeba złożyć w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca wykroczenia. Wniosek można wysłać pocztą listem poleconym bądź dostarczyć bezpośrednio do biura podawczego sądu. W dalszej kolejności sędzia wyznacza datę posiedzenia i przekazuje te informacje wnioskodawcy. Następnie prowadzone jest postępowanie sądowe, w wyniku którego sąd orzeka o uchyleniu mandatu bądź odmowie podjęcia takiego działania.

Należy pamiętać, że jeśli sąd zdecyduje się na anulowanie mandatu drogowego, kierowca nie będzie płacił grzywny ani kosztów sądowych. Natomiast w przypadku uznania go za winnego, sprawca poza karą za wykroczenie będzie musiał liczyć się z opłatą z tytułu przeprowadzenia postępowania sądowego.

Czy rozłożenie mandatu drogowego na raty jest możliwe?

W sytuacji, gdy kara grzywny jest wysoka, a kierowca nie jest w stanie opłacić jej w całości, może złożyć również wniosek o rozłożenie mandatu na raty. Na adres właściwego urzędu wojewódzkiego należy dostarczyć niezbędne dokumenty. Mogą być one złożone również w formie elektronicznej (poprzez e-PUAP). Taki wniosek powinien zawierać takie informacje jak:

• imię, nazwisko, adres zamieszkania,
• dane urzędu,
• dane dotyczące otrzymanego mandatu (numer i seria)
• uzasadnienie dotyczące wniosku (warto przedstawić oświadczenia potwierdzające trudną sytuację finansową)
• propozycja spłaty w ratach (liczba rat i ich wysokość)
• datę i miejsce złożenia wniosku,
• czytelny podpis.