Podstawowe przepisy drogowe – na co uważać na drodze?

Potrzebujesz szybko coś sprawdzić? Spierasz się z kimś na temat przepisów? A może właśnie przygotowujesz się do pierwszego egzaminu na prawo jazdy? Nie musisz znać Ustawy Prawo o ruchu drogowym na wyrywki, by poruszać się po polskich drogach publicznych, ale znajomość podstawowych przepisów drogowych jest obowiązkowa. Nieznajomość przepisów nie zwalnia Cię z odpowiedzialności za wykroczenia drogowe. Warto o tym pamiętać, tym bardziej że taryfikator mandatów jest w Polsce od 2022 r. jeszcze bardziej nieprzyjazny.

Podstawą prawną dla przepisów drogowych w Polsce jest wspomniana już Ustawa z dnia 20 czerwca Prawo o ruchu drogowym. W 152 artykułach ten dokument reguluje praktycznie wszystko, co powinno się dziać w ruchu pojazdów po drogach publicznych.

Pojazdy, kierowcy i uprawnienia do kierowania pojazdami

Zaczniemy od tego, kiedy w ogóle możesz wsiąść za kółko.

Jakie są rodzaje pojazdów?

• pojazd silnikowy – jak sama nazwa wskazuje, jest to pojazd wyposażony w silnik z wyłączeniem motoroweru i pojazdu szynowego,
• motorower – pojazd dwu- lub trójkołowy z silnikiem do 50 cm3 lub do 4kW mocy w przypadku silników elektrycznych, którego prędkość maksymalna nie przekracza 45 km/h,
• motocykl – pojazd samochodowy dwukołowy, z bocznym wózkiem lub trójkołowy z silnikiem o pojemności powyżej 50 cm 3,
• czterokołowiec – pojazd samochodowy, który nie jest samochodem osobowym, ciężarowym lub motocyklem, którego masa własna nie przekracza 550 kg dla przewozu rzeczy i 400 kg dla przewozu osób,
• czterokołowiec lekki – to czterokołowiec, którego masa własna nie przekracza 350 kg, a konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością maksymalnie 45 km/h,
• pojazd złożony samodzielnie – (SAM)

Z uwagi na różne rodzaje pojazdów, w Polsce istnieje kilka kategorii prawa jazdy.

Zasady ogólne ruchu drogowego

Zasady ogólne określa art. 16 Ustawy Prawo o ruchu drogowym. Zasad jest 7.

1. Obowiązuje ruch prawostronny.
2. Dla drogi dwujezdniowej kierowca jest obowiązany jechać po prawej jezdni.
3. Dla drogi dwukierunkowej kierowca jest obowiązany jechać po pasie na prawej połowie jezdni.
4. Kierowca jest obowiązany jechać możliwie blisko prawej krawędzi jezdni i jeśli pasy są wyznaczone, nie wolno mu zajmować więcej niż jednego pasa.
5. Kierowcy pojazdów zaprzęgowych, rowerów, wózków rowerowych, motorowerów, wózków ręcznych oraz pojazdów napędzanych silnikiem są obowiązani poruszać się po poboczu, chyba że nie nadaje się ono do ruchu, albo poruszanie się po nim utrudniałoby ruch pieszym.
6. Jeśli na jezdni, po której porusza się kierowca, są szyny, kierowca musi ustąpić pojazdowi szynowemu.
7. Na skrzyżowaniu i przed nim rowerzysta, motorowerzysta oraz motocyklista może poruszać się środkiem pasa, ale tylko jeśli ten pas umożliwia jazdę w wielu kierunkach.

Te przepisy najczęściej łamią osoby powracające z Wielkiej Brytanii lub innych krajów, gdzie obowiązuje ruch lewostronny, oraz rowerzyści, którzy jeżdżą środkiem pasa ruchu przez całą drogę lub utrudniają ruch pieszych.

Zmiana pasa ruchu lub kierunku jazdy

Przy zmianie pasa ruchu kierowca zmieniający pas musi przepuścić kierowców, które już się na nim znajdują, chyba że zwężenie drogi lub przeszkoda uniemożliwia dalszą jazdę tym pasem – wtedy kierowcy jadący docelowym pasem powinni wpuścić kierowcę zmieniającego pas.

Podczas manewru skręcania kierowca powinien zbliżyć się do:

• prawej krawędzi pasa ruchu lub jezdni, jeśli skręca w prawo,
• lewej krawędzi pasa ruchu lub jezdni, jeśli skręca w lewo,
• środka jezdni na drodze dwukierunkowej.

Mimo że ustawa nie określa jednoznacznie, który pas ruchu zająć kierowca po zakończeniu manewru, przyjmuje się, że powinien zająć pas najbliżej prawej krawędzi jezdni.

Kierowca musi zasygnalizować zamiar zmiany pasa lub kierunku jazdy odpowiednio wcześnie, czyli w taki sposób, aby to nie było zaskoczeniem dla innych użytkowników ruchu drogowego. Służą temu kierunkowskazy lub ręka w przypadku rowerów.

Zawracanie jest zabronione:

• na drodze jednokierunkowej,
• w tunelach,
• mostach i wiaduktach,
• na autostradzie,
• na drodze ekspresowej, z wyjątkiem skrzyżowania lub miejsca przeznaczonego do zawracania,
• w warunkach, które mogłyby zagrozić bezpieczeństwu ruchu lub ten ruch utrudnić.

Wyprzedzanie

Przed rozpoczęciem wyprzedzania, kierowca musi upewnić się, czy:

• ma do tego odpowiednią widoczność i miejsce,
• w danym miejscu nie ma zakazu wyprzedzania,
• manewr nie utrudni ruchu,
• pojazd za nami lub przed nami nie rozpoczął wyprzedzania,
• jesteśmy widoczni w lusterkach pojazdu wyprzedzanego. Jeśli nie masz co do tego pewności, zrezygnuj z manewru.

Kierowca powinien mijać pojazd wyprzedzany z lewej strony z wyjątkiem sytuacji gdzie:

• wyprzedzany jest pojazd szynowy – jeśli warunki na drodze nie stanowią inaczej, pojazd szynowy powinien być wyprzedzany z prawej strony,
• wyprzedzany pojazd skręca w lewo – wówczas wyprzedzać go należy z prawej strony,
• manewr ma miejsce na drodze jednokierunkowej,
• wyprzedzanie ma miejsce na jezdni dwukierunkowej, gdzie co najmniej dwa pasy ruchu w terenie zabudowanym lub trzy pasy ruchu w terenie niezabudowanym prowadzą w tym samym kierunku,
• rowerzysta ma możliwość wyprzedzić inne, powoli jadące pojazdy z prawej strony.

Kiedy nie wolno wyprzedzać? Ten manewr jest zabroniony:

• na linii ciągłej,
• na przejazdach i bezpośrednio przed nimi,
• na niebezpiecznym zakręcie oznaczonym znakiem ostrzegawczym,
• przy zbliżaniu się do szczytu wzniesienia (chyba że jest to droga jednokierunkowa albo dwupasmówka z wydzielonymi pasami ruchu),
• na skrzyżowaniu, chyba że jest to rondo, albo pojazd wyprzedzany sygnalizuje skręt w kierunku, który nie grozi kolizją.

Nie wolno także wyprzedzać pojazdu uprzywilejowanego w terenie zabudowanym. Czym jest pojazd uprzywilejowany? Jest to pojazd wysyłający sygnały świetlne i dźwiękowe jednocześnie. Dotyczy to także pojazdów w kolumnie, gdzie pierwszy i ostatni pojazd ma włączone sygnały świetlne i dźwiękowe.

Pierwszeństwo przejazdu

Nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu oraz nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu to 2. i 3. najczęstsza przyczyna wypadków. W tym momencie warto wspomnieć o zasadzie ograniczonego zaufania, która brzmi:

Dodatkowo w przypadku pierwszeństwa przejazdu szczególna ostrożność polega na:

• zdjęciu nogi z gazu,
• postawieniu nogi na pedale hamulca,
• dokładnej ocenie sytuacji.

To szczególnie ważne w świecie, w którym istnieją osoby specjalizujące się w wyłudzaniu odszkodowań w ten sposób.

Pojazd uprzywilejowany w akcji zawsze ma pierwszeństwo przejazdu.

Na skrzyżowaniu o pierwszeństwie decydują:

• wskazania osoby kierującej ruchem (np. policjanta),
• sygnały świetlne,
• znaki drogowe,
• ogólne zasady.

Zasady ogólne dotyczą sytuacji, kiedy nie ma kierującego ruchem, sygnałów świetlnych lub znaków. Wtedy pierwszeństwo ma:

• pojazd szynowy (tramwaj),
• pojazdy, które mają prawą wolną,
• tramwaj, który opuszcza rondo.

Pojazd włączający się do ruchu zawsze musi ustąpić pierwszeństwa pojazdom, które już się w ruchu znajdują.

Pierwszeństwo przejazdu jest jednym z najważniejszych przepisów w kontekście ubezpieczenia, ponieważ jego nieustąpienie często przesądza o sprawstwie kolizji lub wypadku. To z kolei ma znaczenie przy obliczaniu składki za OC. Mając na koncie wiele szkód z Twojej winy, za OC zapłacisz dużo.

A jeśli uważasz, że cena Twojego OC mogłaby być lepsza, skorzystaj z naszego kalkulatora OC/AC.

Zatrzymanie i postój

Zacznijmy od definicji.

• zatrzymanie – unieruchomienie pojazdu z własnej woli na czas krótszy niż 60 sekund,
• postój – unieruchomienie pojazdu na czas dłuższy niż 60 sekund, też z własnej woli.

Przed wykonaniem jednego albo drugiego, upewnij się, że Twój pojazd nie będzie nikomu przeszkadzał. Stąd przy zatrzymywaniu się lub postoju na jezdni zadbaj o to, żeby Twój pojazd znalazł się jak najbliżej krawędzi jezdni, równolegle do niej. W terenie niezabudowanym pojazd powinien stać na poboczu, jeśli to możliwe.

Zatrzymywanie jest zakazane:

• w tunelach,
• na mostach i wiaduktach,
• na autostradach,
• na ekspresówkach,
• na pasie między jezdniami,
• na przejściach dla pieszych,
• na przejazdach,
• na drodze dla rowerów,
• w zatoczkach autobusowych,
• na skrzyżowaniach,
• na jezdni wzdłuż linii ciągłej,
• bliżej niż 15 m do przystanku lub początku/końca wysepki przystankowej,
• bliżej niż 10 m do przejazdu, przejść dla pieszych (za wyjątkiem dróg jednokierunkowych), znaków drogowych lub sygnałów świetlnych, jeśli pojazd by je zasłaniał, skrzyżowań.

Samochody, motocykle, motorowery, rowery i wózki rowerowe mają prawo stać na chodniku, jeśli:

• nie ma w tym miejscu zakazu postoju,
• stoją przy krawędzi jezdni,
• nie utrudniają ruchu pieszym,
• pozostawione jest minimum 1,5m przestrzeni dla pieszych,
• nie mają przyczep.

Najczęstsze wykroczenia w ruchu drogowym

Co roku Biuro Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego przy Komendzie Głównej Policji w Polsce publikuje raport na temat wypadków drogowych. W raporcie za 2021 rok możemy przeczytać, że najczęstszą przyczyną wypadków drogowych w 2021 r. było:

1. Nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu – 5 566,
2. Niedostosowanie prędkości do warunków ruchu – 5 254,
3. Nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu na przejściu – 2 099,
4. Niezachowanie bezpiecznej odległości między pojazdami – 1 607 (w tym podczas wyprzedzania 1 012),
5. Zmęczenie, zaśnięcie – 538.
6. Niestosowanie się do sygnalizacji świetlnej – 360.