Psychotesty dla kierowców na prawo jazdy – poradnik

Psychotesty dla kierowców są niezbędne, aby zweryfikować, czy dana osoba może pełnić obowiązki jako kierowca zawodowy lub prowadzący pojazd firmowy. Brak przeciwwskazań psychologicznych stwierdza specjalista po wykonaniu badań i testów. Na czym one polegają i kto musi je wykonać?

Obowiązek przeprowadzania psychotestów na prawo jazdy zapisany jest w konkretnej ustawie. Dotyczy on przede wszystkim kierowców zawodowych, których podstawą funkcjonowania na rynku pracy jest poruszanie się po drogach różnego rodzaju pojazdami. W zależności od wykonywanych obowiązków testy muszą być ponawiane – ich aktualność sprawdzana jest podczas kontroli drogowej.

Psychotesty wykonywać muszą również osoby, które dostarczają towary, rozwożą paczki oraz kierowcy pojazdów uprzywilejowanych. Podobnie jest w przypadku instruktorów jazdy oraz egzaminatorów. Co ciekawe, testy wykonać muszą również strażnicy miejscy, detektywi czy sędziowie.

Po co wykonuje się badania psychologiczne kierowców?

Badania psychotechniczne kierowców wykonuje się po to, aby stwierdzić, czy dana osoba może poruszać się bezpiecznie po drogach, wykonując swoje obowiązki zawodowe. Chodzi nie tylko o predyspozycje fizyczne, ale również psychologiczne. Szereg rozmów, badań i testów ma na celu określenie sprawności osoby starającej się o posadę zawodowego kierowcy (lub innej wymienionej wcześniej).

Zobacz także: Prawo jazdy na motocykl – jak uzyskać i ile kosztuje?

Sprawdzane są również ewentualne uzależnienia – na przykład od alkoholu lub środków odurzających – które także są podstawą do odmowy. Jeśli lekarz przeprowadzający psychotesty ma ku temu podstawy, może zlecić dodatkowe badania lub konsultacje przed wydaniem orzeczenia lekarskiego.

Psychotesty dla kierowców, czyli dla kogo dokładnie?

Jeśli chodzi o prowadzenie pojazdu, to oczywiście nie każdy kierowca musi poddawać się psychotestom. Grupę osób, które one dotyczą, określa Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami (rozdział 13). Wynika z niej, że poświadczenia braku przeciwwskazań psychologicznych potrzebują:

• osoby, które pracują na etacie kierowcy w transporcie drogowym (są to na przykład dostawcy, kurierzy, przedstawiciele handlowi, konsultanci);
• taksówkarze i kierowcy prowadzący samochody osobowe do transportu osób;
• kierowcy, którzy zawodowo zajmują się transportem drogowym i szkoleniem z tego zakresu (instruktorzy nauki jazdy, egzaminatorzy);
• prowadzący tramwaje, autobusy oraz inne pojazdy komunikacji publicznej;
• kandydaci na prawo jazdy kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E, a także osoby ubiegające się o przedłużenie ważności prawa jazdy z wymienionych kategorii;
• kierowcy pojazdów uprzywilejowanych;
• operatorzy maszyn.

Warto wiedzieć, że mogą wystąpić okoliczności, w których kierowcy mogą zostać zobligowani do wykonania testów – również po utracie prawa jazdy. Dzieje się to w następujących przypadkach, a dotyczy kierujących motorowerem, pojazdem silnikowym lub tramwajem:

• jeżeli był sprawcą wypadku drogowego, w następstwie którego inna osoba poniosła śmierć lub doznała obrażeń (art. 156 § 1 lub art. 157 § 1 Kodeksu karnego);
• prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu;
• przekroczył liczbę 24 punktów karnych otrzymanych za naruszenia przepisów ruchu drogowego;
• w okresie próbnym popełnił przynajmniej najmniej dwa wykroczenia w ruchu drogowym przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.

Badanie psychologiczne kierowców zawodowych

Na badania psychologiczne kierowców zawodowych składa się kilka elementów. Obejmują one analizę sprawności psychomotorycznej oraz sprawdzenie zdolności poznawczych – procesu uwagi i spostrzegania. Przeprowadzana jest także analiza cech osobowości, dojrzałości społecznej, emocjonalnej oraz funkcjonowania w sytuacji stresującej.

Uwaga! Badania psychologiczne oraz badania psychotechniczne (a także wszystkie inne zalecane) w przypadku kierowców zawodowych muszą być powtarzane co 5 lat (do 60. roku życia) lub co 30 miesięcy (po 60. roku życia).

Badania psychologiczne osób niepracujących na stanowisku kierowcy

Nie każdy, kto używa w pracy samochodu, określany jest mianem kierowcy zawodowego. W przypadku posiadaczy prawa jazdy kategorii B przechodzenie dodatkowych testów nie jest konieczne. O tym jednak ostatecznie decyduje lekarz medycyny pracy. Każdy nowy pracownik na etacie musi poddać się obowiązkowemu badaniu lekarskiemu.

Na skierowaniu wskazany jest zakres obowiązków. Jeśli wpisano poruszanie się pojazdem do 3,5 tony i określono jego okoliczności, lekarz może zalecić wykonanie badań dodatkowych – na przykład okulistycznych oraz neurologicznych, a nawet badania sprawności psychoruchowej.

Badania kierowców pojazdów uprzywilejowanych

Nieco inne warunki spełnić muszą kierowcy pojazdów uprzywilejowanych, czyli karetek pogotowia, policji czy straży pożarnej. Przede wszystkim muszą wykonywać psychotesty dla kierowców według innego harmonogramu:

• w wieku do 55 lat – co 5 lat;
• w wieku od 55 do 65 lat – co 2 lata;
• powyżej 65 roku życia – corocznie.

Przeprowadzane jest badanie okulistyczne z oceną widzenia zmierzchowego i wrażliwości na olśnienie, a także – w zależności od wskazań – sprawdzany jest poziom glukozy, a także wykonywane jest badanie EKG. Lekarz może zlecić również inne badania dodatkowe.

Gdzie wykonuje się badania psychologiczne kierowców?

Badania psychologiczne dla kierowców wykonywane są w wyznaczonych poradniach psychologicznych. Często skierowanie do zgodnego z adresem zamieszkania Ośrodka Medycy Pracy więżą się z wcześniejszym wykonaniem badań psychologicznych. Obowiązkiem kierowcy jest więc przeprowadzenie badań przed stawieniem się w OMP.

Planując całą tę operację, warto wiedzieć, że często oczekiwanie na badanie może być dość długie – dobrze jest wcześniej umówić się na wizytę, żeby zdążyć przed upływem wskazanego w dokumentach terminu.

Na czym polegają psychotesty dla kierowców? Przebieg badania

Psychotesty dla kierowców to wciąż dla wielu osób temat tabu. Niepotrzebnie, ponieważ cały proces jest usystematyzowany i dla tych, którzy nie cierpią na żadne dolegliwości, naprawdę prosty. Najważniejsze to wykonać go w ośrodku, w którym pracują wykwalifikowani psychologowie i, co kluczowe, takim, który widnieje w rejestrze marszałka województwa. Tylko takie ośrodki mogą wydawać zaświadczenia o pomyślnie zaliczonych psychotestach.

Osoby, które mają to badanie za sobą, zwykle sugerują, żeby być wypoczętym i zrelaksowanym. Zadania nie są trudne do wykonania i najczęściej wystarczy odrobina skupienia. Mając skierowanie od pracodawcy lub lekarza, musisz umówić się na określony termin.

Psychotesty dla różnych grup zawodowych są do siebie bardzo podobne i skupiają się na zbliżonych zagadnieniach – związanych ze sprawnością intelektualną, refleksem itp. Inne testy mają jedynie kierowcy, którzy chcą odzyskać prawo jazdy po jeździe po alkoholu – wówczas nakierowane są one na wyeliminowanie ryzyka powtórzenie się takiej sytuacji.

Psychotesty na prawo jazdy podzielić możemy na trzy główne etapy.

Etap 1: Badanie osobowości kierowcy (rozmowa z psychologiem)

Na tym etapie kierowca poddawany jest rutynowemu wywiadowi. Pytania dotyczą jego stanu zdrowia, o którym najczęściej napisać trzeba w specjalnie przygotowanym kwestionariuszu. Obejmuje on pytania zamknięte, otwarte oraz proste zadania. Na tym etapie dochodzi również do rozmowy z lekarzem specjalistą, który może pytać o takie zagadnienia jak:

• radzenie sobie w trudnych sytuacjach,
• reakcja na stres,
• dojrzałość emocjonalną pacjenta.

Etap 2: Ocena sprawności intelektualnej

W ocenie sprawności intelektualnej kierowcy pomocne okazują się specjalnie przygotowane testy. Obejmują zadania na koncentrację oraz utrzymanie uwagi. Znajdują się w nich również pytania dotyczące ogólnej sprawności organizmu, która jest niezbędna podczas prowadzenia samochodu.

Etap 3: Diagnoza za pomocą specjalnej aparatury

Jeśli chodzi o psychotesty dla kierowców, obejmują one również badanie wykonywane na specjalistycznej aparaturze. Obecnie dostępne są różne urządzenia, które mają dokonać odpowiednich pomiarów, ale są one do siebie zbliżone jeśli chodzi o poziom trudności zadań. Wykonuje się je w celu sprawdzenia szybkości reakcji kierowcy, a także koordynacji ruchów.

Kluczowe jest również ocenienie, czy poddawany badaniu potrafi odpowiednio i szybko ocenić sytuację, z którą ma do czynienia. Dodatkowo kontrolowane jest, jak radzi sobie podczas prowadzenia pojazdu w ciemności oraz przy dużej prędkości.

Ile kosztują psychotesty dla kierowców?

Kierowcy zawodowi muszą mieć świadomość, że badanie psychotechniczne jest dla nich obowiązkiem, jeśli chcą wykonywać czynności służbowe zgodnie z przepisami. Oznacza to nie tylko regularne stawianie się na badania, ale również opłatę – psychotesty, czyli badanie lekarskie i psychologiczne, to ustalony ustawowo koszt 200 zł. Stawka dotyczy zarówno pierwszego, jak i każdego kolejnego badania.

Może cię zainteresować: Ukraińskie prawo jazdy w Polsce – Poradnik

Czy badania psychologiczne kierowców mają termin ważności?

Pomijając takie przypadki, jak kierowcy pojazdów uprzywilejowanych, badania psychotechniczne wykonywane muszą być co 5 lat w przypadku osób do 60. roku życia. W przypadku kierowców po 60. roku życia – dokładnie co 30 miesięcy. Taki podział został usankcjonowany prawnie.

Pozytywny wynik badania psychologicznego jest bezterminowy w przypadku kierowców skierowanych przez policję lub inny organ, między innymi po przekroczeniu limitu punktów karnych bądź za jazdę pod wpływem alkoholu.