Za co można stracić prawo jazdy w 2024 roku? Aktualne przepisy

Najczęstszą przyczyną utraty prawa jazdy w Polsce jest przekroczenie prędkości. Z uprawnieniami mogą również pożegnać się osoby, które prowadziły samochód będąc pod wpływem alkoholu lub w stanie nietrzeźwości. Oczywiście wykroczeń, za które kierowca może stracić prawo jazdy jest znacznie więcej. Również okres zatrzymania prawa jazdy jest różny – czasem to tylko 3 miesiące, niekiedy rok lub nawet kilka lat. Uprawnienia traci kierowca, który uzbiera 24 punkty karne.

Według raportów Komendy Głównej Policji tylko w okresie od stycznia do czerwca 2023 roku złożono aż 8,2 tys. wniosków o ponowny egzamin na prawo jazdy. Oznacza to, że tylu kierowców straciło uprawnienia po przekroczeniu limitu 24 punktów karnych. O połowę mniej wniosków wpłynęło w analogicznym okresie 2022 roku. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest zaostrzenie przepisów, które zaczęły obowiązywać od 17 września 2022 roku. Kolejne zmiany wprowadzono rok później, 17 września 2023 roku. Kierowcy muszą pamiętać, że za złamanie przepisów grożą nie tylko punkty karne i mandaty, ale również utrata uprawnień.

Utrata prawa jazdy – czy to się zdarza często?

Po zmianie przepisów we wrześniu 2022 roku kierowcy zaczęli masowo tracić uprawnienia do kierowania pojazdami. Tylko od października 2022 do końca marca 2023 prawo jazdy odebrano aż 7,5 tys. osobom. Zaostrzenie przepisów miało doprowadzić do zmniejszenia liczby śmiertelnych wypadków na drogach. Niestety Polska znajduje się w niechlubnej czołówce państw Europy, gdzie najczęściej dochodzi do tragicznych w skutkach zdarzeń.

Zatrzymanie prawa jazdy zdarza się dziś częściej niż jeszcze kilka lat temu – wystarczy przekroczyć prędkość w terenie zabudowanym o 50 km/h, prowadzić samochód pod wpływem alkoholu (0,2-0,5 promila), czy przewozić zbyt wielu pasażerów, by otrzymać zakaz prowadzenia pojazdów. Po zmianie taryfikatora mandatów łatwiej też przekroczyć limit punktów karnych, narażając się na utratę prawa jazdy.

Za co można stracić prawo jazdy najczęściej?

Bezpośrednio po zaostrzeniu przepisów, od października 2022 roku do końca marca 2023 roku, zatrzymano ponad 7 tys. dokumentów. W poprzednich latach mundurowi ukarali zabraniem uprawnień niecałe 5 tys. osób. Prawo jazdy można stracić głównie za:

• przekroczenie prędkości;
• prowadzenie pojazdu mechanicznego pod wpływem alkoholu, środków odurzających, w stanie nietrzeźwości;
• spowodowanie wypadku ze skutkiem śmiertelnym, gdy jest się pod wpływem alkoholu czy narkotyków;
• ucieczkę z miejsca kolizji lub wypadku, nieudzielenie pomocy poszkodowanym;
• przewożenie zbyt dużej liczby osób;
• niezatrzymanie się do kontroli drogowej;
• jazdę bez okularów, gdy są wymagane;
• spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym (niebezpieczna jazda, ignorowanie zakazów wyprzedzania, wymuszanie pierwszeństwa, wjazd pod prąd na autostradę).

Ważne! Przekroczenie limitu punktów karnych wiąże się z zabraniem prawa jazdy.

Utrata prawa jazdy na 3 miesiące – kiedy to możliwe?

Każdy kierowca powinien wiedzieć nie tylko, za co można stracić prawo jazdy, ale również na jak długi czas zostanie pozbawiony możliwości siadania za kółko. Prawo jazdy można stracić na 3 miesiące, na rok, na kilka lat, ale także dożywotnio.

Aktualny taryfikator mandatów przewiduje kilka sytuacji, w których kierowca może stracić prawo jazdy na 3 miesiące.

Przekroczenie prędkości w terenie zabudowanym o 50 km/h

Pierwszym takim wykroczeniem jest przekroczenie prędkości w terenie zabudowanym o 50 km/h – mowa o tym w art. 135 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Kierowca łamiący przepis po raz pierwszy zapłaci mandat w wysokości 1500 zł i otrzyma 15 punktów karnych. Recydywa karana jest mandatem w wysokości 3000 zł.

Ważne! W wyjątkowych sytuacjach służby mogą zrezygnować z zatrzymania prawa jazdy, np. gdy przekroczenie prędkości związane jest z przewożeniem pasażera do szpitala.

Przewożenie w samochodzie nadprogramowej liczby pasażerów

Utratą prawa jazdy grozi również przewożenie w samochodzie nadprogramowej liczby pasażerów. W dowodzie rejestracyjnym zapisana jest informacja, ile osób może przemieszczać się danym pojazdem. Przepisy mówią, iż kierowcy grozi mandat w wysokości 300 zł oraz 1 punkt karny za każdą nadprogramową osobę. To jednak nie wszystko – kierowca łamiący przepisy naraża się na surowsze konsekwencje, a mianowicie na utratę prawa jazdy. Stanie się tak, jeśli będzie przewozić 3 lub więcej dodatkowych osób (powyżej limitu przypisanego do pojazdu).

Artykuł 135 Ustawy Prawo o ruchu drogowym mówi, iż karze zatrzymania prawa jazdy za pokwitowaniem podlega czyn polegający na „przewożeniu osób w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) lub wynikającą z konstrukcyjnego przeznaczenia pojazdu niepodlegającego rejestracji”.

Utrata prawa jazdy na 12 miesięcy – jakie to przypadki?

Kierowca łamiący przepisy może również dostać zakaz prowadzenia pojazdów na rok. Naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym może być traktowane jako wykroczenie, ale też przestępstwo. Jeśli w zdarzeniu drogowym poszkodowany nie został ranny, mówi się o wykroczeniu, jeśli jednak dojdzie do naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia na dłużej niż 7 dni, mamy do czynienia z przestępstwem. Karą za czyn uznany za przestępstwo jest nie tylko grzywna i punkty karne, ale także ograniczenie lub pobawienie wolności. Kierowca utraci również prawo jazdy.

Ważne! Utrata prawa jazdy w takiej sytuacji jest traktowana jako środek karny. Mówi o tym art. 39 pkt 3 Kodeksu karnego (Katalog środków karnych).

Na minimum 12 miesięcy prawo jazdy straci kierowca, który nie zatrzyma się do kontroli drogowej – taką karę musi ustalić sąd, po udowodnieniu, że było to celowe działanie prowadzącego pojazd.

Na rok można stracić prawo jazdy po spowodowaniu wypadku, jeżeli kierowca rażąco naruszył przepisy. Innym przypadkiem jest spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym przez niebezpieczną jazdę, ignorowanie zakazu wyprzedzania czy też wymuszenie pierwszeństwa.

Utrata prawa jazdy na dłużej niż rok

Prawo jazdy może zostać odebrane kierowcy także na okres dłuższy niż 12 miesięcy. Ma to miejsce w sytuacji, gdy kierowca prowadzi pojazd będąc pod wpływem alkoholu, środków odurzających, np. jeśli pijany kierowca spowodował wypadek, straci uprawnienia na okres przynajmniej 3 lat. Jeśli w wypadku były ofiary śmiertelne, prawo jazdy może utracić dożywotnio.

Zobacz też: Pijany sprawca wypadku drogowego. Kto pokryje szkody?

Jazda po spożyciu alkoholu

Jeśli stężenie alkoholu we krwi kierowcy wynosi od 0,2 do 0,5 promila (stan po spożyciu alkoholu), może on otrzymać zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Jest to traktowane jako wykroczenie. Kierowca otrzyma również 15 punktów karnych, może też zostać na niego nałożona grzywna nie niższa niż 2,5 tys. zł.

Jeśli jednak stężenie alkoholu wyniesie powyżej 0,5 promila (stan nietrzeźwości), kierowca może zostać ukarany zakazem prowadzenia pojazdów na okres od roku aż do 15 lat.

Ważne! W przypadku kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości kierowca może zostać ukarany pozbawieniem wolności (od 3 miesięcy do 5 lat) oraz zakazem prowadzenia pojazdów na okres przynajmniej 3 lat. Od 1 października 2023 kierowca taki nie podlega karze grzywny lub ograniczenia wolności.

Ucieczka sprawcy z miejsca zdarzenia

Pozbawiony prawa do prowadzenia pojazdu może również zostać kierowca, który uciekł z miejsca zdarzenia – jeśli była to kolizja, utraci uprawnienia na minimum 3 lata. Dodatkowo sąd może zakazać prowadzenia innego rodzaju pojazdów.

Inne przypadki, w których możesz stracić prawo jazdy

Odebraniem uprawnień może skończyć się także jazda bez okularów, jeśli są one konieczne, ale też okazywanie się nieważnym dokumentem prawa jazdy. Prawo jazdy stracisz także, gdy np. nie ustąpisz pierwszeństwa pieszemu.

Jazda bez okularów przy wadzie wzroku

Wszelkie ograniczenia dotyczące prowadzenia pojazdów mechanicznych zapisane zostają w prawie jazdy. Może to być jazda w okularach, soczewkach, czy z aparatem słuchowym. Niestosowanie się do tych wymagań, będzie skutkować zakazem prowadzenia pojazdów przez określony czas, ale także nałożeniem kary finansowej.

Pamiętaj! Kierowanie pojazdem bez wymaganej korekty wzroku będzie traktowane jak prowadzenie pojazdu mechanicznego bez uprawnień!

Niezatrzymanie się do kontroli drogowej

Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów w stosunku do osoby, która celowo nie zatrzymała się do kontroli drogowej. Takie działanie jest traktowane jako przestępstwo i karane odebraniem prawa jazdy na minimum 12 miesięcy, a maksymalnie na 15 lat. W przypadku kierowców niezatrzymujących się do kontroli może zostać również zasądzona kara pozbawienia wolności.

Niezamierzone niezatrzymanie się do kontroli nie zostanie ukarane tak surowo.

Nieustąpienie miejsca pieszemu

Zakazu prowadzenia pojazdów mogą się również spodziewać kierowcy, którzy dopuszczają się wykroczeń w stosunku do pieszych. Nieustąpienie miejsca pieszemu skutkuje nałożeniem grzywny i punktów karnych. Jeżeli kierowca stworzył zagrożenie dla bezpieczeństwa, może także utracić prawo jazdy na okres od 6 miesięcy do 3 lat.

Nieważny lub zniszczony dokument prawa jazdy

Funkcjonariusz ma prawo zatrzymać prawo jazdy, jeśli dokument jest zniszczony i nieczytelny, ale również wtedy, gdy minie termin jego ważności lub zachodzi podejrzenie, że został podrobiony.

Warto zadbać, by dokument był ważny i w dobrym stanie. W przypadku jego zniszczenia lub utraty należy wnioskować o wydanie wtórnika.

Punkty karne a utrata prawa jazdy

Jedną z dość częstych sytuacji jest utrata prawa jazdy za punkty karne. Osoby posiadające uprawnienia krócej niż rok obowiązuje limit 20 punktów, a osoby jeżdżące dłużej, limit 24 punktów – zapis taki znajduje się w artykule 135 Ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Ważne! Obecnie kierowca może jednorazowo otrzymać aż 15 punktów karnych. Dla osoby, która uprawnienia ma od niedawna to już niemal limit, którego przekroczenie oznacza zakaz prowadzenia pojazdów.

Czym skutkuje utrata prawa jazdy?

Funkcjonariusz może zatrzymać prawo jazdy w uzasadnionych przypadkach. Może również zatrzymać dokument wystawiając pokwitowanie, jeśli podejrzewa, że doszło do popełnienia wykroczenia lub przestępstwa. Pokwitowanie uprawnia do prowadzenia pojazdu przez 7 dni. W tym czasie sprawa przekazana zostaje do sądu lub prokuratury. Organ ten bada sprawę i orzeka, czy uprawnienia do kierowania pojazdami należy odebrać i na jak długi czas. Decyduje również o nałożeniu innego rodzaju kary.

Osoba, która straciła prawo jazdy, nie może wsiadać za kółko – grozi jej za to wydłużenie okresu odebrania uprawnień, a nawet całkowite ich cofnięcie. Kierowca może również zostać ukarany pozbawieniem wolności.

Zatrzymanie prawa jazdy oznacza niemałe kłopoty dla zawodowych kierowców, ponieważ są oni narażeni na utratę pracy. Zakaz prowadzenia pojazdów uniemożliwia im wykonywanie obowiązków.

Jak odzyskać prawo jazdy po jego utracie?

Jak powinien postąpić kierowca po zatrzymaniu prawa jazdy? Co go czeka? Wszystko zależy od tego, jaki staż ma kierowca. Przekroczenie limitu 20 punktów przez niedoświadczonego kierowcę równa się cofnięciu uprawnień. By znów móc cieszyć się prawem jazdy, musi on przejść po raz kolejny przez kurs i zdać egzamin teoretyczny i praktyczny.

Jeśli doświadczony kierowca przekroczy limit 24 punktów, będzie musiał ponownie zdać egzamin po przejściu kursu reedukacyjnego. Może również zostać skierowany na badania lekarskie. Zaliczenie egzaminu oraz pozytywne przejście badań (otrzymanie zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań) oznaczają, że ukarany kierowca nie straci prawa jazdy.

Co po utracie prawa jazdy na dłużej niż rok?

Nieco inaczej ma się spawa, jeśli zakaz jazdy samochodem dotyczy okresu dłuższego niż 12 miesięcy. W takiej sytuacji konieczne jest ponowne zdanie egzaminu teoretycznego i praktycznego. Jeśli więc stracisz prawo jazdy na dłużej niż rok, musisz się udać do wydziału komunikacji po skierowanie na testy, a następnie do WORD w celu ustalenia terminu. Dopiero pozytywne przejście egzaminów pozwala starać się o zwrócenie uprawnień.

Ważne! Jeśli uprawnienia zostały zabrane na dokładnie 12 miesięcy, kierowca nie musi przystępować do egzaminu!

Utrata prawa jazdy a ubezpieczenie samochodu

Nawet utrata prawa jazdy za punkty lub popełnione wykroczenie czy przestępstwo nie zwalnia kierowcy z obowiązku opłacania składki na OC. Właściciel samochodu musi zadbać o ciągłość ubezpieczenia. Za brak ważnej polisy grożą mu surowe kary finansowe. Jeśli więc okres, na jaki zostało wykupione OC dobiega końca, należy pomyśleć o jego przedłużeniu u tego samego ubezpieczyciela lub wybrać ofertę w innym towarzystwie.

Dobrym sposobem na porównanie ofert wielu firm ubezpieczeniowych jest skorzystanie z internetowego kalkulatora OC i AC. Chcesz wiedzieć, co proponują największe TU? Wystarczy, że podasz najważniejsze informacje na temat samochodu oraz swoje dane, a otrzymasz kilkanaście ofert ubezpieczenia obowiązkowego oraz dodatkowych. Możesz sprawdzić ich zakres i ceny i wybrać najkorzystniejszą opcję – szybko i bez wychodzenia z domu.

Ubezpieczyciela interesuje staż kierowcy, może również sprawdzić, czy otrzymał punkty karne. Może to skutkować wyższą ceną ubezpieczenia!

Teoretycznie podczas zawierania umowy ubezpieczyciel nie sprawdza, czy kierowca ma uprawnienia do prowadzenia pojazdów mechanicznych – polisa przypisana jest bowiem do samochodu, nie właściciela. Jeśli jednak osoba bez prawa jazdy wsiądzie za kółko i spowoduje wypadek, ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie, ale zażąda zwrotu środków od właściciela pojazdu (regres ubezpieczeniowy).

Prawo jazdy można stracić za:

• przekroczenie prędkości,
• jazdę po spożyciu alkoholu,
• jazdę w stanie nietrzeźwości,
• przewożenie zbyt dużej liczby osób,
• ucieczkę z miejsca kolizji.

Uprawnienia są również zabierane, jeśli kierowca przekroczy limit punktów karnych. Okres, na który prawo jazdy jest zabierane, może być różny – od 3 miesięcy do kilku lat.

Jeśli następstwem wypadku spowodowanego po spożyciu alkoholu jest śmierć człowieka, uprawnienia można stracić dożywotnio. Odzyskanie prawa jazdy może wiązać się z koniecznością ponownego zdawania egzaminów. Warto pamiętać, że za popełnienie przestępstw drogowych sąd może również orzec karę pozbawienia wolności – utrata prawa jazdy jest tylko jednym z środków karnych stosowanych wobec kierowców nieprzestrzegających przepisów drogowych.