Sprawca wypadku był nietrzeźwy. Kto zapłaci za szkodę?

W 2020 roku policja zanotowała 23 540 wypadków drogowych, w których śmierć poniosło 2 491 osób. W aż 2 540 z nich uczestniczyli pijani uczestnicy ruchu drogowego, co wynosi aż 10,8% ogólnej liczby tych zdarzeń drogowych. Co więcej, to najniższa liczba od lat, gdyż statystyki z ostatniego dziesięciolecia wyglądają jeszcze gorzej.

Pomimo tak dużej liczby wypadków spowodowanych przez pijanych kierowców i poważnych skutków w przypadku złapania przez policję podczas jazdy „na podwójnym gazie”, na ten krok wciąż decyduje się zbyt wiele osób. Jakie konsekwencje grożą kierowcom i pozostałym uczestnikom ruchu drogowego, którzy doprowadzą do wypadku, będąc pod wpływem alkoholu? A także kto zapłaci za szkodę, która powstanie w jego wyniku?

Jaki jest dopuszczalny poziom spożycia alkoholu dla kierowców w Polsce?

Polskie prawo zakłada dwie sytuacje z udziałem kierowcy, który jest pod wpływem alkoholu. Należą do nich prowadzenie pojazdu:

• po spożyciu alkoholu – w tym przypadku kierowca ma od 0,2 do 0,5 promila we krwi lub od 0,1 mg do 0,25 mg w 1 dm³ w wydychanym powietrzu;

• w stanie nietrzeźwości – występuje wtedy, gdy ilość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila, a na alkomacie widnieje wynik przekraczający 0,25 mg w 1 dm³.

W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że nie powinieneś siadać za kółko, jeśli masz we krwi więcej niż 0,2 promila, a alkomat wskazuje więcej niż 0,1 mg na 1 dm³. Im wyższy wynik, tym surowsze mogą być skutki takiego zachowania.

Z jakimi konsekwencjami musi liczyć się pijany kierowca, który spowodował wypadek?

Kara dla kierowcy przyłapanego na jeździe po wypiciu kilku głębszych zależy od tego, jak dużo alkoholu znajduje się w jego krwi. Dotkliwość kary dla pijanego kierowcy jest bowiem uzależniona od tego, czy prowadził pojazd po spożyciu alkoholu, czy też w stanie nietrzeźwości. Jaki są konsekwencje obu z tych możliwości?

Jeżdżenie samochodem po spożyciu alkoholu jest wykroczeniem, za które odpowiesz 10 punktami karnymi, grzywną od 50 do 5000 zł oraz utratą prawa jazdy na czas od 6 miesięcy do 3 lat.

Prowadzenie auta w stanie nietrzeźwości jest przestępstwem. Wiąże się to z o wiele surowszą karą, na którą składają się: 10 punktów karnych, grzywna od 5000 zł wzwyż na rzecz na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej, zakaz prowadzenia pojazdu od roku do 15 lat, a nawet ograniczenie wolności lub kara więzienia. Co do samej grzywny, jej wysokość może być różna i jest zależna od woli sędziego, który ustala od 10 do 540 stawek dziennych, a każda z nich może wynosić od 10 do 2000 zł.

Jeśli to nie pierwszy raz, gdy pijany kierowca zostaje złapany za kółkiem, konsekwencje są jeszcze poważniejsze. Zgodnie z Art.178a. §4. Kodeksu karnego, grozi mu za to kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat oraz dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów.

Kara ulegnie zaostrzeniu także wtedy, gdy pijany kierowca spowoduje wypadek, w którym ucierpią inne osoby. W takiej sytuacji powinien się liczyć z następującymi konsekwencjami:

• gdy dojdzie do wypadku bez ofiar śmiertelnych – pozbawienie wolności do 4,5 roku, zakaz prowadzenia pojazdów od 3 do 15 lat i grzywna w wysokości 10-60 000 zł;
• gdy dojdzie do wypadku z uszczerbkiem na zdrowiu lub śmiercią – pozbawienie wolności od 2 do 12 lat, dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów i grzywna w wysokości 10-60 000 zł;
• gdy dojdzie do katastrofy lądowej z ofiarami śmiertelnymi – pozbawienie wolności od 3 do 12 lat, dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów i grzywna w wysokości 10-60 000 zł.

Czy pijanego kierowcę chroni ubezpieczenie OC?

Kierowca, który dopuścił się jazdy po pijanemu i spowodował szkodę na rzecz innej osoby, musi się też liczyć z poważnymi konsekwencjami ze strony swojego ubezpieczyciela. Przede wszystkim, nie otrzyma odszkodowania z tytułu AC, gdyż prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu jest standardowym wyłączeniem z ochrony ubezpieczeniowej stosowanym w OWU każdego towarzystwa.

Co z roszczeniami innych osób? Ubezpieczyciel je pokryje, jednak będzie wymagać od sprawcy wypadku spłaty na podstawie tzw. regresu ubezpieczeniowego, który jest regulowany przez art. 43 pkt 1 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK.

Jak szybko poszkodowani dostaną pieniądze od pijanego sprawcy wypadku?

Jeśli pijany sprawca wypadku ma ważne ubezpieczenie OC, jego ubezpieczyciel jest zobowiązany do natychmiastowego pokrycia roszczeń osób, które zostały poszkodowane na skutek jego działania. Dopiero później może domagać się zwrotu tych środków od sprawcy w ramach regresu ubezpieczeniowego.

W przypadku braku obowiązkowego ubezpieczenia OC sprawcy, szkody zostaną pokryte z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Ten również wypłaci je natychmiast, a następnie będzie ściągać należność z pijanego kierowcy.

Czy pijany kierowca zawsze ponosi winę za zdarzenie?

Jazda pod wpływem alkoholu nie musi równać się sprawstwu wypadku. Może się bowiem okazać, że do niebezpiecznego zdarzenia na drodze doprowadził inny uczestnik ruchu drogowego, który był trzeźwy. W takiej sytuacji to pijany kierowca będzie poszkodowanym i może się domagać zadośćuczynienia z OC sprawcy. Czy to oznacza, że nie poniesie żadnych konsekwencji za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu?

Nie. Wciąż musi się liczyć z konsekwencjami tego czynu. Zostanie ukarany za jazdę po spożyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości. Poza tym, ubezpieczyciel sprawcy wypadku będzie próbować udowodnić, że pijany kierowca w jakimś stopniu doprowadził do wypadku. Jeśli uda mu się zebrać odpowiednie argumenty i dowody, stawka odszkodowania może zostać pomniejszona o pewien procent.

Czy pijany poszkodowany otrzyma odszkodowanie z OC sprawcy?

Co się dzieje, gdy w czasie wypadku pod wpływem alkoholu nie był kierowca tylko poszkodowany? Czy może się domagać zadośćuczynienia w ramach OC sprawcy zdarzenia? Tak, może liczyć na odszkodowanie, jednak jego kwota może zostać pomniejszona, jeśli ubezpieczyciel uzna, że upojenie alkoholem mogło przyczynić się do powstania szkody lub też zwiększyć jej rozmiar.

W takich sytuacjach towarzystwa ubezpieczeniowe mają prawo do obniżenia świadczenia o pewien procent,  odpowiadający temu, w jakim stopniu to pieszy doprowadził do niebezpiecznej sytuacji. Przykład?

Załóżmy, że poszkodowany powinien otrzymać 7000 zł. Ubezpieczyciel uznał jednak, że ze względu na poziom alkoholu we krwi powinien on otrzymać o 30% mniejsze odszkodowanie, zatem wypłaci 4900 zł.

Chociaż towarzystwa mają wolną rękę w pomniejszaniu świadczeń na rzecz poszkodowanych, muszą jednocześnie dobrze udowodnić swoją rację. Jeśli poszkodowany uzna, że z jego zadośćuczynienia potrącono zbyt wiele, może zaskarżyć decyzję, składając odwołanie z prośbą o dokładne wyliczenia. Sprawa może zostać skierowana do sądu, który rozstrzygnie zasadność działania ubezpieczyciela.

Co dzieje się w sytuacji, gdy współwinnymi są rowerzysta lub pieszy?

Jeśli winę lub współwinę z spowodowanie wypadku ponoszą rowerzysta lub pieszy, którzy byli pod wpływem alkoholu, sytuacja wygląda podobnie jak w przypadku kierowcy samochodu. Co prawda mogą otrzymać odszkodowanie z OC sprawcy, jednak zostanie ono pomniejszone stosownie do ich udziału w powstaniu zdarzenia.

W skrajnym przypadku, gdy zachowanie rowerzysty czy pieszego było rażąco nieodpowiedzialne i stwarzało duże niebezpieczeństwo dla pozostałych uczestników ruchu drogowego, może on nawet nie dostać żadnych pieniędzy z OC sprawcy.

Kto jest odpowiedzialny za szkodę, gdy winę lub współwinę ponosi pijany pasażer?

Czy pijany pasażer może być winny lub współwinny w wypadku? Oczywiście. Jeśli jego agresywne zachowanie doprowadzi do wytrącenia kierowcy ze skupienia lub też gdy będzie próbować wyrwać mu z rąk kierownicę, odpowiedzialnym za zdarzenie nie jest kierowca, a właśnie pasażer.

W takiej sytuacji to pasażer zostanie obciążony roszczeniami osób poszkodowanych w wypadku, w tym kierowcy pojazdu. Gdy jego wina nie jest całkowita, lecz częściowa, ubezpieczyciel wyliczy jej udział procentowo i obniży kwotę odszkodowania o stosowną kwotę.

Spożywanie alkoholu wiąże się z poważnymi konsekwencjami dla wszystkich uczestników ruchu drogowego, nie tylko kierowców. Weź to pod uwagę, zanim zdecydujesz się na włączenie się do ruchu po wypiciu lampki wina czy jednego piwa. Skutkiem takiego działania może być nie tylko surowa kara pieniężna czy pozbawienia wolności, ale również poczucie winy wywołane przez zabicie lub spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu u innej osoby.

Źródła:

1. Wypadki drogowe w 2020 roku – https://statystyka.policja.pl/st/ruch-drogowy/76562,Wypadki-drogowe-raporty-roczne.html.
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny (Dz. U. 1997 Nr 88 poz. 553) – https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970880553
3. Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20031241152