Zadośćuczynienie z OC sprawcy – kiedy przysługuje? Jak uzyskać?

Czym się różni zadośćuczynienie od odszkodowania z OC sprawcy? Te pojęcia często są mylone i wielu poszkodowanych traktuje je jako synonimy. W praktyce procedura uzyskania zadośćuczynienia różni się przede wszystkim tym, że dotyczy ona szkód na osobie.

Większość spraw w razie kolizji dotyczy odszkodowania z OC sprawcy. Jest ono wypłacane, gdy mowa o szkodach materialnych, na przykład uszkodzeniu pojazdu. Czym innym jest zadośćuczynienie z OC sprawcy, choć ono również może być wypłacone równolegle z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Poznaj różnice między tymi świadczeniami i sprawdź, kiedy możesz ubiegać się o zadośćuczynienie.

Czym jest zadośćuczynienie z OC sprawcy?

Zadośćuczynienie dotyczy szkód niematerialnych i stanowi świadczenie kompensacyjne, czyli ma zadośćuczynić za szkody osobowe. Inaczej mówiąc, jest to rodzaj rekompensaty dla poszkodowanego za krzywdy, w tym ból, ale również cierpienie psychiczne. Ma charakter jednorazowej wypłaty, która w jakiś sposób wyrówna poniesione starty w postaci uszczerbku na zdrowiu fizycznym i psychicznym.

Niestety, na skutek wypadków niektórzy poszkodowani doświadczają nawet długotrwałych problemów zdrowotnych lub niepełnosprawności, przez co ubezpieczycielom nie jest łatwo wyliczyć wartość należnego zadośćuczynienia z OC sprawcy wypadku. Co więcej, oprócz zadośćuczynienia poszkodowany ma również prawo ubiegać o zwrot kosztów leczenia czy czasami nawet dożywotnią rentę.

Kiedy można wnioskować o zadośćuczynienie?

Zbiór okoliczności, w których można otrzymać zadośćuczynienie, definiują przepisy Kodeksu cywilnego. Ustawodawca pozostawił jednak pole interpretacyjne. Zadośćuczynienie może być rozumiane jako rekompensata za np.:

• rozstrój zdrowia (choroba, cierpienie psychiczne),
• uszkodzenie ciała,
• naruszenie dobra osobistego,
• brak pełnej zdolności do pracy zarobkowej lub utratę części możliwości zarobkowania,
• wzrost potrzeb lub pogorszenie widoków na przyszłość,
• stopniowe zwiększenie szkody wskutek braku efektywnej metody leczenia,
• śmierć poszkodowanego.

Katalog sytuacji można znaleźć nie tylko w Kodeksie cywilnym, a także w orzecznictwie. Tematyka zadośćuczynienia i wysokości odszkodowania z polisy OC sprawcy kolizji jest tematem wielu wyroków, które zwykle odnoszą się do ochrony poszkodowanego.

Osoba poszkodowana ma prawo do złożenia wniosku odszkodowawczego za doznane krzywdy, w każdej sytuacji pogorszenia swojego stanu zdrowia z powodu uczestnictwa w wypadku komunikacyjnym. Co więcej, na miejscu zdarzenia nie musi być karetki pogotowia, ponieważ poszkodowany może w wyniku szoku nie odczuwać bólu w dniu szkody lub doznać uszczerbku organów wewnętrznych.

W sytuacji, kiedy dolegliwości zaczynają objawiać się po kilku dniach, uczestnik wypadku niezwłocznie powinien udać się na konstatację lekarską. Jeśli specjalista medycyny stwierdzi urazy, które mogą być następstwem wcześniejszej kolizji, również jest to przesłanką do złożenia wniosku o zadośćuczynienie. To oznacza, że pomoc nie musi być udzielona na miejscu wypadku, aby móc złożyć wniosek o zadośćuczynienie z OC sprawcy wypadku.

Czym zadośćuczynienie różni się od odszkodowania z OC sprawcy?

Przede wszystkim są to roszczenia zupełnie od siebie odrębne. Zakład ubezpieczeniowy może wypłacić odszkodowanie z OC sprawcy, gdzie można ustalić konkretną wartość szkód i przywrócić je do pierwotnego stanu rzeczy. Jeśli chodzi o zadośćuczynienie, to często trudno jednoznacznie ustalić wagę doznanej krzywdy, dlatego przyjmuje ono bardziej formy rekompensaty za poniesione straty, niżeli przekazania środków na naprawę szkody.

Przykładem może być sytuacja, w której poszkodowany oprócz uszkodzenia pojazdu, doznał także szkody cielesnej. Ubezpieczyciel w takim wypadku powinien założyć dwie sprawy – o wypłacane z OC sprawcy odszkodowanie za szkody materialne oraz roszczenie o zadośćuczynienie i koszty leczenia powstałej szkody osobowej.

Jak złożyć wniosek o zadośćuczynienie z OC sprawcy?

Co do zasady na zgłoszenie szkody do ubezpieczyciela sprawcy poszkodowany ma czas do 3 lat od dnia wystąpienia szkody. Po zgłoszeniu szkody osobowej większość ubezpieczycieli przyjmuje informacje i rozpoczyna proces likwidacji szkody w zakresie wszystkich roszczeń, dlatego zwykle nie ma potrzeby dodatkowego składania wniosku o zadośćuczynienie.

Likwidator szkody ma obowiązek rozliczenia wszystkich kosztów odczuwania skutków wypadku w decyzji. Dlatego, jeśli uraz wiązał się np. z dodatkowymi kosztami leczenia, poszkodowany powinien otrzymać zadośćuczynienie z OC sprawcy wypadku w całości.

Szkodę osobową można zgłosić pisemnie lub ustnie – w zależności od preferowanej formy i oferowanych przez ubezpieczyciela kanałów komunikacji. Niezależnie jednak od sposobu składania wniosku należy dokładnie opisać:

• okoliczności wypadku komunikacyjnego, na przykład dokładając do tego sprawozdanie z miejsca wypadku uzyskane od policji,
• dane z OC sprawcy wypadku,
• zakres urazu powstałego w wyniku wypadku komunikacyjnego,
• całą historią leczenia wraz z chronologicznie ułożoną jego historią.

Jeśli leczenie nie zostało zakończone, w niektórych wypadkach warto się wstrzymać i zgłosić szkodę dopiero po uzyskaniu wszystkich dokumentów. Towarzystwo ustala rozmiar szkody na ich podstawie, dlatego może oczekiwać dosłania m.in. rozpoznania i wstępnej diagnozy, wypisu ze szpitala czy kopii wykonanych badań. W ten sposób możesz liczyć na pokrycie kosztów leczenia bez konieczności składania dodatkowych dokumentów do towarzystwa ubezpieczeniowego.

Zaniżona wysokość zadośćuczynienia – co robić?

Zadośćuczynienie z jednej strony nie powinno stanowić okazji do nieuzasadnionego wzbogacenia się, natomiast z drugiej zaś strony ma ono zapewnić poszkodowanemu rekompensatę za poniesioną krzywdę i pozwolić na dalsze życie na podobnym poziomie życia. Oznacza to, że wysokość zadośćuczynienia po wypadku samochodowym musi być adekwatna do poniesionych szkód.

Niestety zdarza się, że firmy ubezpieczeniowe zaniżają zadośćuczynienie i wypłacają bardzo niskie sumy, które w mały stopniu rekompensują poniesione krzywdy. Zalecenia instytucji kontrolujących rynek ubezpieczeniowy wskazują jednak wyraźnie, iż poszkodowany powinien otrzymać zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. W takich okolicznościach możesz:

• odwołać się od decyzji towarzystwa ubezpieczeniowego w zakresie wysokości zadośćuczynienia z OC sprawcy wypadku; to często sprawia, że ubezpieczyciel wypłaca wyższe świadczenie,
• skorzystać z pomocy Rzecznika Finansowego, do którego możesz wnieść skargę dopiero wtedy, kiedy nie uda Ci się uzyskać porozumienia w sprawie roszczeń odszkodowawczych,
• skierować sprawę na drogę sądową, co może pomóc wywalczyć zadośćuczynienie pieniężne, ale oznacza też poświęcenie części życia poszkodowanego na sprawy sądowe i wymaga inwestycji finansowej.

Warto spróbować polubownie porozumieć się z zakładem ubezpieczeń przez złożenie wniosku odwoławczego od decyzji ubezpieczyciela. W argumentacji można ponownie i dokładniej opisać stan rzeczy powstały w zdarzeniu drogowym, a następnie wskazać najbardziej istotne aspekty. W szkodach osobowych często ubezpieczyciele stosują możliwość otwartych negocjacji – często trudno jest bowiem faktycznie wyliczyć adekwatną wysokość zadośćuczynienia proporcjonalnie do poniesionego urazu.  

Jeśli w sprawie pojawiły się nowe okoliczności, dokumenty medyczne, zeznania świadków, to należy je załączyć do odwołania. Pomocne mogą być także zalecenia Komisji Nadzoru Finansowego czy orzecznictwo Sądu Najwyższego w podobnych sprawach. Czasami w otrzymaniu odszkodowania pomaga skierowanie sprawy do ubezpieczyciela za pośrednictwem kancelarii specjalizującej się w tego typu sprawach. Nie oznacza to od razu sprawy sądowej, ale można polubownie uzyskać odszkodowanie w wyższej kwocie.