Jak ustalana jest wysokość odszkodowania z OC sprawcy?

Gdy wynikiem wypadku są szkody majątkowe lub osobowe, osobom poszkodowanym należy się odszkodowanie z OC sprawcy. Z naszego poradnika dowiesz się, jak jest ustalana jego wysokość. Radzimy też, jak postępować, gdy ubezpieczyciel zaniża wysokość świadczenia.

Mimo wdrażania rozwiązań mających poprawić bezpieczeństwo na polskich drogach, co roku w wypadkach komunikacyjnych zostają poszkodowane tysiące osób. Zgodnie z zasadą mówiącą, że każda szkoda powinna zostać naprawiona, mają one prawo do odszkodowania z OC sprawcy. Jeżeli kierowca, który spowodował wypadek, miał ubezpieczenie OC, wszelkie roszczenia należy kierować do ubezpieczyciela. Jak towarzystwo ubezpieczeniowe ustala wysokość odszkodowania? Okazuje się, że dla wielu osób to zagadka.

Jakie świadczenia przysługują poszkodowanym z OC sprawcy?

Katalog świadczeń z OC sprawcy określają unijne dyrektywy oraz polska Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Z OC sprawcy osoby poszkodowane mogą dochodzić odszkodowania za zniszczoną karoserię, wyposażenie pojazdu czy przewożone w nim rzeczy osobiste. Jeżeli po wypadku Twój samochód jest niesprawny, ubezpieczyciel sprawcy pokryje koszty odholowania go do warsztatu. Przysługuje Ci również pojazd zastępczy, którego koszt wypożyczenia również pokryje towarzystwo ubezpieczeniowe.

Odszkodowania za zniszczenia pojazdów to najczęściej wypłacane przez towarzystwa ubezpieczeniowe świadczenia. Tymczasem poszkodowani mają prawo dochodzić również zwrotu kosztów leczenia, rehabilitacji i zarobków utraconych w wyniku wypadku. Z OC sprawcy wypadku można też starać się o wypłatę renty na zwiększone potrzeby oraz zadośćuczynienie za ból i cierpienie.

Z ubezpieczenia OC pokrywane są szkody na mieniu i osobowe. Górna granica odpowiedzialności ubezpieczyciela wynosi 1 050 000 euro w przypadku szkód na mieniu i 5 210 000 euro w przypadku szkód na osobie. Bezsporną kwotę odszkodowania ubezpieczyciel musi wypłacić w ciągu 30 dni.

Na czym polega zasada pełnego odszkodowania?

Wyrażona w kodeksie cywilnym (w art. 361 § 2) zasada pełnego odszkodowania oznacza, że odszkodowanie powinno odpowiadać wysokości szkody doznanej przez poszkodowanego. Inaczej mówiąc, odszkodowanie nie może być niższe czy wyższe od rozmiarów szkody, bo jego celem jest naprawienie szkody, do której doszło w majątku poszkodowanego.

Zasada pełnego odszkodowania przewiduje również wypłatę odszkodowania za korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby nie wyrządzono mu szkody. Taka sytuacja ma miejsce wówczas, gdy  poszkodowany w wyniku wypadku nie może od razu wrócić do pracy. Wówczas – obok świadczenia wypłaconego przez ZUS – może dochodzić od ubezpieczyciela właśnie rekompensaty za utracone korzyści.

Ta zasada będzie się odnosić także do sytuacji, w której w wyniku szkody przedsiębiorca nie mógł prowadzić działalności (np. sprawca wjechał samochodem w sklep), albo nie mógł korzystać zarobkowo z pojazdu (np. taksówkarz).

Jak ustala się wysokość odszkodowania przy szkodach majątkowych?

Na samym początku następuje zgłoszenie szkody. W zgłoszeniu poszkodowany określa rodzaj oraz wysokość roszczenia. W przypadku niewielkich szkód, kiedy kwota roszczenia jest realistyczna i adekwatna do uszkodzeń mienia, towarzystwo ubezpieczeniowe skorzysta z uproszczonej ścieżki i nie będzie wysyłać rzeczoznawcy.

Przykład. Pan Adam miał stłuczkę, sprawca przyznał się do winy i zostawił oświadczenie sprawcy. Z tym dokumentem pan Adam udał się do swojego ubezpieczyciela i zgłosił szkodę w ramach bezpośredniej likwidacji szkody. W zdarzeniu ucierpiały tylne lewe drzwi i tylne lewe nadkole. Znajomy mechanik pana Adama oszacował koszt naprawy na 2 100 zł. Pan Adam wniósł o odszkodowanie w wysokości 2 5000 zł. Towarzystwo ubezpieczeniowe nie zgłosiło zastrzeżeń i wypłaciło wskazaną kwotę.

Jeżeli szkoda jest większa i zdaniem firmy ubezpieczeniowej wymaga uważniejszego zbadania, jej rozmiar określa rzeczoznawca. Towarzystwo ubezpieczeniowe ustala wysokość odszkodowania, kierując się otrzymaną ekspertyzą i katalogiem Audatex lub EurotaxGlass’s, a następnie wypłaca przyznaną kwotę na rachunek bankowy poszkodowanego (wariant kosztorysowy).

Alternatywą jest bezgotówkowe zlikwidowanie szkody w jednym z warsztatów, z którym towarzystwo ubezpieczeniowe podpisało umowę o współpracę (wariant warsztatowy).

Poszkodowanemu przysługuje także auto zastępcze z OC sprawcy kolizji. Jeżeli sprawca nie przyznaje się do winy lub zbiegł z miejsca zdarzenia, poszkodowany może wynająć samochód zastępczy odpowiadający klasie jego samochodu we własnym zakresie, a następnie po ustaleniu sprawstwa wystąpić do ubezpieczyciela sprawcy o zwrot poniesionych kosztów. Ewentualnie jeśli poszkodowany ma ubezpieczenie assistance, które obejmuje usługę wynajmu auta zastępczego, może skorzystać z niej, a wówczas po ustaleniu sprawcy ubezpieczyciel poszkodowanego wystąpi do ubezpieczyciela sprawcy o zwrot kosztów.

Poszkodowany może też dochodzić zwrotu kosztów związanych z leczeniem i rehabilitacją. W takiej sytuacji wystarczą rachunki i faktury za leczenie, które należy dołączyć do pisma wysłanego do towarzystwa ubezpieczeniowego.

Jak ustala się wysokość zadośćuczynienia przy szkodach niemajątkowych?

Ustalenie wysokości odszkodowania przy szkodzie niemajątkowej jest bardziej skomplikowane i ma charakter indywidualny. W aktualnie obowiązujących przepisach nie ma informacji o żadnych kryteriach, jakimi należałoby się kierować, określając wysokość zadośćuczynienia za ból i cierpienie doznane w wyniku wypadku. Pomocne jest jednak orzecznictwo sądów powszechnych.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 3 listopada 1994 r. (sygn. akt III APr 43/94) podkreślił, że wysokość zadośćuczynienia nie może być symboliczna – musi rekompensować krzywdę.

Z orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy wynika, że przy określaniu wysokości zadośćuczynienia, należy wziąć pod uwagę m.in.:

• stopień trwałego uszczerbku na zdrowiu – im wyższy jest stopień trwałego uszczerbku, tym wyższa powinna być wysokość świadczenia wypłaconego przez ubezpieczyciela,
• wiek poszkodowanego – w orzecznictwie sądów powszechnych można zauważyć linię, zgodnie z którą im młodszy jest poszkodowany, tym większe zadośćuczynienie mu się należy,
• poczucie bezradności życiowej – przy ustalaniu wysokości świadczenia należy uwzględnić, czy poszkodowany będzie mógł kontynuować wykonywanie zawodu, posiadać dzieci, uprawiać sport i czy będzie musiał korzystać z pomocy osób trzecich.

Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia poszkodowanemu pomóc mogą konkretne orzeczenia wydane przez sądy. Przykładowo Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 24 lutego  2012 r. (sygn. akt I ACa 84/24) poszkodowanemu, którego uszczerbek na zdrowiu w wyniku wypadku komunikacyjnego wyniósł 85 proc., tytułem zadośćuczynienia przyznał kwotę 133 000 zł. Odwołanie się do dotychczasowego orzecznictwa ułatwia określenie kwoty tytułem zadośćuczynienia, pozwala też lepiej umotywować wysuwane roszczenie.

Przeczytaj także:
Kalkulator OC bez podawania danych
Tanie OC – oszczędź nawet 1000 zł
Ubezpieczenie OC w Mbank

Zbyt niskie odszkodowanie lub zadośćuczynienie – co dalej?

Za ubezpieczycielem stoi sztab specjalistów, w tym również prawników. To jednak nie oznacza, że ma on zawsze rację. Jeżeli nie zgadzasz się z wysokością odszkodowania czy zadośćuczynienia przyznanego przez towarzystwo ubezpieczeniowe albo ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania, możesz:

• Napisać reklamację. Przedstaw w niej swoje stanowisko oraz poproś, aby ubezpieczyciel uzasadnił zaproponowane kwoty i przedstawił, w jaki sposób dokonał wyceny;
• Udać się do kancelarii odszkodowawczej. Kancelarie odszkodowawcze to byty specjalizujące się w uzyskiwaniu maksymalnych kwot odszkodowania od firm ubezpieczeniowych. Będą Cię reprezentować w zamian za procent od odszkodowania.
• Skorzystać z pomocy Rzecznika Finansowego. Pośredniczy on w rozmowach między poszkodowanymi a ubezpieczycielami;
• Złożyć pozew do sądu. Dochodzenie odszkodowania czy zadośćuczynienia w sądzie  jest niekiedy jedynym sposobem, aby uzyskać świadczenie w adekwatnej wysokości.

W Polsce działa też wiele punktów, w których możesz nieodpłatnie uzyskać pomoc prawną. Dane teleadresowe takich miejsc są dostępne na stronie internetowej Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Alternatywą jest skorzystanie z pomocy kancelarii specjalizujących się w dochodzeniu odszkodowań, przy czym pobierają one prowizję od uzyskanej kwoty.