Tempomat – co to jest i jak działa?

Obecnie tempomat można spotkać w większości nowych aut wypuszczanych na rynek. System ułatwia prowadzenie pojazdu w określonych warunkach. Dowiedz się, czym dokładnie jest oraz w jaki sposób działa. Poznaj także najpopularniejsze rodzaje tempomatów, które można spotkać w samochodach.

Tempomat – co to za system?

Tempomat to urządzenie utrzymujące stałą prędkość pojazdu. Co ważne, ten system działa w identyczny sposób bez względu na to, czy samochód jedzie po płaskiej nawierzchni czy też pokonuje wzniesienie. Korzystanie z tempomatu jest dla kierowcy dużą wygodą, gdyż dzięki niemu nie musi nieustannie wciskać gazu.

Ten system można spotkać zarówno w pojazdach z automatyczną, jak i manualną skrzynią biegów. W pierwszym przypadku tempomat współpracuje ściśle ze sterownikiem, który umożliwia samoczynne sterowanie biegami.

Tempomat – co warto o nim wiedzieć?

Nie każdy kierowca wie, że tempomat nie jest współczesnym wynalazkiem. Został bowiem opracowany już w latach 40. XX wieku. Za jego twórcę uważa się konstruktora Ralpha Teetora. Pierwszy system nie był skomplikowany i polegał na blokadzie pedału przyspieszenia, aby nie można było zwiększyć prędkości pojazdu. W kolejnych latach wynalazca dopracował swój produkt i wyposażył go w system, który utrzymywał stałą prędkość aż do momentu, gdy kierowca wyłączył tempomat lub wcisnął hamulec.

System ten przez wiele lat był popularny w kraju, w którym powstał, czyli w Stanach Zjednoczonych. To właśnie tam tempomat był dużym udogodnieniem podczas pokonywania długich dystansów. Pozwalał na utrzymanie stałej prędkości bez konieczności operowania pedałem gazu przez wiele kilometrów. Dla kierowców korzystanie z tego systemu miało także inną zaletą, jaką było obniżenie spalania.

Z biegiem czasu zaczęto go montować również w luksusowych samochodach przeznaczonych na rynek europejski. Obecnie tempomat jest częścią wyposażenia wielu pojazdów, także tych z niższej półki cenowej.

Jak działa tempomat?

Tempomat jest rodzajem regulatora PID. Za pomocą specjalnych algorytmów utrzymuje stałą prędkość pojazdu z jednoczesnym obliczaniem parametrów całego procesu. Ten system składa się z następujących elementów:

• elektronicznej jednostki sterującej,
• czujnika prędkości,
• regulatora kąta ustawienia przepustnicy,
• przełączników.

Po włączeniu tempomatu czujniki analizują ustawienie pedału hamulca oraz przyspieszenia, a sterownik (regulator) ustawia przepustnicę w taki sposób, aby możliwe było zachowanie takiej samej prędkości, bez względu na nachylenie terenu. Silnik podczas jazdy otrzymuje więcej lub mniej paliwa, gdyż zależy to od aktualnych warunków drogowych.

Nowoczesne tempomaty zazwyczaj pracują w określonym przedziale prędkości. To kierowca decyduje, jak szybko będzie poruszał się pojazd. Musi uwzględnić przepisy regulujące dopuszczalną prędkość oraz to, co aktualnie dzieje się na drodze.

System można wyłączyć poprzez naciśnięcie hamulca lub sprzęgła. Kierowca, który korzysta z tempomatu, może przyspieszyć, jeśli jest to konieczne. Jednak po zwolnieniu pedału gazu samochód wróci do zadanej prędkości.

Jak włączyć tempomat w samochodzie?

Uruchomienie systemu jest bardzo proste. W tym celu wystarczy osiągnąć pożądaną prędkość, a następnie wcisnąć określony przycisk lub manetkę. Ich umiejscowienie zależy od konkretnego modelu pojazdu. Najczęściej włącznik tempomatu znajduje się przy kierownicy lub na desce rozdzielczej.

Najpopularniejsze rodzaje tempomatów

Wyróżnia się kilka rodzajów tempomatów, które różnią się od siebie przede wszystkim stopniem zaawansowania technologicznego. Zazwyczaj jednak stosuje się podział na system CCS oraz SCC. Warto przyjrzeć się im nieco bliżej.

CCS, czyli Cruise Control System to zdecydowanie najmniej skomplikowany tempomat. Jego zadaniem jest utrzymanie stałej prędkości bez względu na to, czy auto jedzie po płaskiej nawierzchni czy też pokonuje wzniesienia. Kierowca w razie potrzeby może dodać gazu, a następnie tempomat wyhamuje samochód do wcześniej określonej prędkości. Jest to więc podstawowy rodzaj systemu.

Zdecydowanie bardziej skomplikowany jest tempomat ACC, czyli Adaptive Cruise Control, nazywany również adaptacyjnym lub aktywnym. Samochód, który jest w niego wyposażony, dostosowuje prędkość do natężenia ruchu i utrzymuje stałą odległość od poprzedzającego pojazdu. Taki nowoczesny system umożliwia także automatyczne zatrzymanie pojazdu, jeśli będzie to konieczne. Tempomat adaptacyjny może również być wyposażony w system odczytywanie znaków drogowych, co pozwala na samoczynne dopasowanie prędkości.

W zależności od tego, jak działa tempomat adaptacyjny, można go podzielić na dodatkowe rodzaje:

• system działający w określonym zakresie prędkości – można z niego korzystać w konkretnym przedziale prędkości, po przekroczeniu minimalnej wartości wyłącza się automatycznie i kierowca przejmuje kontrolę nad tym, jak szybko porusza się pojazd,
• system działający w stałym zakresie prędkości – umożliwia zatrzymanie pojazdu, jeśli wymaga tego sytuacja na drodze, jednak samochód nie włączy się automatycznie i musi to zrobić kierowca,
• system Stop&Go – działa w pełnym zakresie prędkości, jednak z tą różnicą, że auto, które jest w nie wyposażone, samoczynnie hamuje nawet do 0 km/h i rusza bez ingerencji kierowcy.

Tempomat może niezwykle ułatwić prowadzenie pojazdu nie tylko na autostradach czy drogach szybkiego ruchu, ale również w trakcie jazdy w korku. Wszystko zależy od konkretnego rodzaju systemu, w który jest wyposażony samochód.

Jakie są zalety tempomatów?

Jeśli już wiesz, czym jest tempomat, jak działa oraz poznałeś najpopularniejsze rodzaje tego systemu, musisz także sprawdzić, jakie ma on zalety. Jedną z najważniejszych z nich jest przede wszystkim oszczędność paliwa. Jest to możliwe dzięki utrzymaniu stałej prędkości pojazdu. Częste przyspieszanie i zwalnianie nie jest ekonomiczne, dlatego jazda równym tempem dzięki tempomatowi pozwoli Ci zmniejszyć spalanie. Co ważne, układy elektroniczne, w które jest wyposażony ten system, działają zdecydowanie bardziej precyzyjnie w porównaniu do sterowania pojazdem przez kierowcę.

Może cię zainteresować: Jak obliczyć zużycie paliwa?

Kolejną bardzo ważną zaletą jest także podniesienie komfortu podczas jazdy na długich trasach. Kierowca podróżujący autostradami czy drogami ekspresowymi nie musi przez cały czas kontrolować pedału przyspieszenia. Auto bez jego ingerencji będzie poruszało się ze stałą prędkością, a on powinien jedynie kontrolować to, co dzieje się przed pojazdem.

W przypadku aut wyposażonych w tempomat adaptacyjny z systemem rozpoznawania znaków drogowych zaletą jest przestrzeganie przepisów ruchu drogowego. Samochód samoczynnie dostosowuje prędkość do oznaczeń, co pomaga uniknąć mandatu (patrz: taryfikator mandatów) oraz wpływa na bezpieczeństwo na drogach. Jest to rozwiązanie szczególnie korzystne w przypadku kierowców, którzy mają tendencję do zbyt szybkiej jazdy.

Czy tempomat ma wady?

Mimo wielu zalet tempomat ma także pewne wady. Przede wszystkim może usypiać czujność kierowcy, który ze względu na minimalną ingerencję w obsługę pojazdu podczas jazdy może poczuć się znużony. Jest to dużym zagrożeniem zwłaszcza w trakcie poruszania się po autostradach i drogach ekspresowych.

Sprawdź także: Bezpłatne autostrady w Polsce – które i od kiedy?

Trzeba także wziąć pod uwagę, że tempomaty mogą nie działać w pełni zgodnie z oczekiwaniami w niektórych sytuacjach, takich jak np. częste pokonywanie zakrętów czy jazda w trudnych warunkach pogodowych.

Tempomaty, podobnie jak inne systemy, w które są wyposażone samochody, mogą ulec awarii. Dotyczy to przede wszystkim pojazdów z najnowocześniejszymi i najbardziej zaawansowanymi technologiami. Jednak uszkodzenia tempomatów nie zdarzają się częściej w porównaniu z awariami innych systemów.