Darowizna samochodu – jak przygotować umowę, kiedy nie trzeba płacić podatku?

Jeżeli chcesz bezpłatnie przekazać swój pojazd dziecku lub wnukowi, umowę kupna-sprzedaży zastąp umową darowizny, która jest korzystniejszym rozwiązaniem. Poniżej znajdziesz informacje m.in. o tym, jak skonstruować umowę darowizny i kiedy konieczne będzie odprowadzenie podatku od tej czynności prawnej.

Umowę darowizny wyróżnia element nieodpłatności – darczyńca nieodpłatnie przekazuje część swojego majątku obdarowanemu. Najczęściej darowizny następują w obrębie rodziny, np. gdy rodzice przekazują ruchomość lub nieruchomość swojemu dziecku. Rzadziej spotykane są darowizny na rzecz osób niespokrewnionych.

Czym jest darowizna samochodu?

Przez umowę darowizny obdarowany nieodpłatnie otrzymuje od darczyńcy określony składnik majątku (prawo, rzecz), np. samochód. W efekcie darowizny w majątku obdarowanego dochodzi do bezpłatnego przysporzenia. Nie tylko pojazd może być przedmiotem umowy darowizny, ale również inne dobra, np. nieruchomości (mieszkanie, działka) czy pieniądze.

Od strony formalnej darowizna została uregulowana w kodeksie cywilnym (art. 888-902). Kto według tego aktu prawnego może zostać obdarowany? Brakuje zapisów wskazujących grono osób do tego uprawnionych. Oznacza to, że umowę darowizny można zawrzeć zarówno z członkiem rodziny, jak i osobą obcą. Stopień pokrewieństwa (lub jego brak) nie wpłynie na ważność samej umowy darowizny, ale będzie miał wpływ na wysokość podatku, który będzie trzeba oddać fiskusowi.

Jak spisać umowę darowizny samochodu?

Dla celów dowodowych i skarbowych umowa darowizny powinna zostać zawarta w formie pisemnej. Jeżeli chcesz przekazać w darowiźnie samochód komuś z rodziny, to możesz w tym celu wykorzystać wzór umowy lub samodzielnie przygotować ten dokument. W prawidłowo sporządzonej umowie powinien znaleźć się szereg informacji. Są to:

• miejsce i data sporządzenia umowy darowizny pojazdu,
• dane osobowe i adresowe darczyńcy i obdarowanego,
• informacje o pojeździe, który jest przedmiotem umowy darowizny – jego marka, model, rok produkcji, rodzaj i pojemność silnika, numer nadwozia, numer rejestracyjny i przebieg samochodu,
• oświadczenie darczyńcy, że jest wyłącznym właścicielem opisanego pojazdu,
• informacja o wartości darowizny,
• oświadczenie darczyńcy, że przekazuje na własność obdarowanemu wskazany samochód,
• oświadczenie obdarowanego, że przyjmuje darowiznę,
• data wydania przedmiotu darowizny,
• informacja o stopniu pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym.

Umowa darowizny pojazdu, jak każda inna umowa, powinna zostać sporządzona w dwóch egzemplarzach (po jednym dla każdej strony). Każdy egzemplarz powinien zostać odręcznie podpisany przez darczyńcę i obdarowanego. Jeżeli darczyńców jest więcej (bo samochód jest własnością np. dwóch osób), to podpisy musi złożyć każdy z nich.

W momencie przekazania obdarowanemu samochodu, darczyńca powinien wydać mu również dokumenty samochodu (dowód rejestracyjny, kartę pojazdu) oraz ubezpieczenie OC – analogicznie jak ma to miejsce w przypadku umowy sprzedaży auta.

Jaka umowa darowizny będzie zgodna z prawem?

Zgodnie z kodeksem cywilnym oświadczenie darczyńcy powinno zostać złożone w formie aktu notarialnego. Nie jest to jednak jedyna możliwość. Ponieważ sporządzenie aktu notarialnego wiąże się z kosztami, akceptowalna jest też umowa bez zachowania tej formy. Aby jednak tak zawarta darowizna była zgodna z prawem, konieczne jest spełnienie dodatkowego wymogu. O czym mowa?

W przypadku „zwykłej” umowy darowizny w formie pisemnej czy ustnej wymagane jest, aby darczyńca spełnił przyrzeczone świadczenie. W przeciwnym razie umowa darowizny nie będzie ważna.

Ile wynosi podatek od darowizn i kto jest zwolniony z jego zapłaty?

Nie w każdym przypadku urząd skarbowy będzie żądał zapłaty podatku od zawartej umowy darowizny pojazdu – zależy to od tego, od kogo obdarowany otrzymał samochód. Prawo podatkowe wyróżnia trzy grupy podatkowe.

1. Pierwsza grupa podatkowa

Do pierwszej grupy podatkowej zalicza się: małżonka, wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki), a także pasierbów, ojczyma, macochę, rodzeństwo, teściów, zięcia i synową.

Opodatkowaniu podlega tylko darowizna o wartości przekraczającej 9 637 zł. To limit pięcioletni – osoba obdarowana powinna podliczyć wszystkie otrzymane w tym okresie darowizny od danej osoby. Jeżeli ich wartość przekracza podaną kwotę, to należy zapłacić podatek. Jest on wyliczany zgodnie z poniższą skalą.

W ramach pierwszej grupy podatkowej wyróżnia się tzw. grupę 0. Jeżeli osoba obdarowana otrzymała darowiznę od małżonka, wstępnych (rodziców, dziadków, pradziadków), zstępnych (dzieci, wnuków, prawnuków), pasierba, rodzeństwa, ojczyma lub macochy, to korzysta ze zwolnienia z opodatkowania. W tym przypadku wartość darowizny nie ma znaczenia.

Aby skorzystać ze zwolnienia z podatku, konieczne jest dopełnienie formalności. Zostały one sprecyzowane w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Obowiązkiem ciążącym na obdarowanym jest zgłoszenie we właściwym urzędzie skarbowym otrzymanej darowizny w ciągu 6 miesięcy, o ile darowizna przekracza kwotę 9 637 zł. W przeciwnym razie konieczne będzie uiszczenie podatku.

2. Druga grupa podatkowa

Do drugiej grupy podatkowej zalicza się zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych.

Analogicznie jak w przypadku pierwszej grupy podatkowej również tutaj obowiązuje kwota wolna od podatku – wynosi ona 7 276 zł. Jeżeli samochód będący przedmiotem darowizny był wart więcej, konieczne będzie odprowadzenie podatku od nadwyżki. Prawidłowa skala, według której podatek należy wyliczyć, została zamieszczona poniżej.

Dla drugiej grupy podatkowej charakterystyczna jest kwota wolna od podatku niższa niż dla pierwszej grupy podatkowej.

3. Trzecia grupa podatkowa

Trzecia grupa podatkowa jest najbardziej obszerna. Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn należą do niej wszystkie osoby, które nie zostały wymienione w pierwszej i drugiej grupie podatkowej.

Dla darowizn otrzymanych od osób daleko spokrewnionych lub obcych kwota wolna od podatku jest jeszcze niższa – wynosi 4 902 zł. Jeżeli doszło do jej przekroczenia, naliczany jest podatek. Tę grupę podatkową również obowiązuje odrębna skala podatkowa – zgodnie z poniższą tabelą.

Jakie są formalności w urzędzie skarbowym przy darowiźnie?

Urząd skarbowy musi zostać poinformowany o zawartej umowie darowizny. W tym celu należy wypełnić właściwy druk i złożyć go w wymaganym terminie. Jaki formularz jest właściwy do zgłoszenia darowizny?

• SD-Z2 – jeżeli darowizna pochodzi od najbliższego członka rodziny; zgłoszenia należy dokonać w ciągu sześciu miesięcy, licząc od dnia przekazania pojazdu,
• SD-3 – gdy darowizna pochodzi od innych osób; czasu na zgłoszenie darowizny jest mniej, bo zaledwie miesiąc.

Właściwy formularz można wypełnić online lub pobrać ze stron rządowych, wydrukować, wypełnić i złożyć we właściwym urzędzie skarbowym.

Co się stanie, gdy darowizna nie zostanie zgłoszona fiskusowi?

Brak znajomości przepisów czy przeoczenie może doprowadzić do sytuacji, gdy osoba obdarowana nie dopełni formalności i nie zgłosi urzędowi skarbowemu, że otrzymała w darowiźnie samochodu. Co wówczas? Należy rozróżnić dwie sytuacje:

• jeżeli zgłoszenie darowizny miało miejsce po terminie, to obdarowany będzie musiał uiścić podatek – zgodnie z jedną z wyżej opisanych skal podatkowych,
• jeżeli do ujawnienia darowizny dojdzie podczas kontroli urzędu skarbowego, do zapłaty będzie jeszcze wyższa kwota, bo 20 proc. wartości darowanego majątku.

Dotkliwe konsekwencje finansowe powinny skutecznie zmobilizować do jak najszybszego załatwienia wszystkich formalności.

Kiedy i jak zgłosić darowiznę do wydziału komunikacji?

Skutkiem darowizny jest to, że samochód zmienia właściciela. Z tego względu konieczne jest poinformowanie o fakcie podpisania umowy darowizny właściwego wydziału komunikacji. Przerejestrowania należy dokonać w ciągu 30 dni.

Aby urzędnicy mogli dokonać przerejestrowania (zarejestrowania pojazdu na dane nowego właściciela), konieczne będzie złożenie dokumentów. Do wniosku należy dołączyć:

• umowę darowizny,
• dowód rejestracyjny – musi w nim znajdować się wpis o ważnym badaniu technicznym,
• kartę pojazdu – jeżeli została wydana,
• aktualne ubezpieczenie OC,
• tablice rejestracyjne.

Rejestracja pojazdu wiąże się z opłatą – potwierdzenie jej wniesienia również należy dołączyć do wniosku. Urzędnicy będą wymagać też okazania dowodu tożsamości.

Czy o darowiźnie trzeba poinformować ubezpieczyciela?

Tak, ubezpieczyciel powinien wiedzieć o zmianie właściciela pojazdu. Informacja ta jest mu potrzebna choćby po to, aby nie przedłużać poprzedniemu właścicielowi umowy ubezpieczenia OC na kolejny okres. Na poinformowanie firmy ubezpieczeniowej o zawarciu umowy darowizny jest 14 dni – taki termin przewiduje ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Obdarowany nie musi korzystać z przejętego ubezpieczenia – może je wypowiedzieć i skorzystać z innego produktu. Jeżeli tego jednak nie zrobi, może otrzymać od ubezpieczyciela wezwanie do dopłaty – w tej sytuacji firmy ubezpieczeniowe mają prawo rekalkulacji składki.